[Megastory] Gần 2.000 ngày “mở đường” xây “siêu dự án” sân bay

Từ sau ngày thống nhất đất nước 30-4-1975, dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành (sân bay Long Thành) là dự án sân bay dân dụng lớn nhất được đầu tư xây dựng tại Việt Nam, cũng là dự án hạ tầng có quy mô lớn nhất từ trước đến nay của cả nước.

Đối với Đồng Nai, đây cũng là dự án có quy mô giải phóng mặt bằng lớn nhất mà tỉnh từng triển khai thực hiện với tầng tầng lớp lớp khó khăn, thử thách. Qua đó, “mở đường” xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành - sân bay lớn nhất cả nước trong tương lai.

“Sau hơn 10 năm chờ đợi, cuối cùng, gia đình tôi cũng đã có thể bắt đầu hành trình xây dựng một cuộc sống mới” - ông Nguyễn Đức Liêm, ngụ ấp 11, xã Bình Sơn, H.Long Thành chia sẻ vào thời điểm giữa năm 2021, khi cả gia đình ông chuyển đến sinh sống ở căn nhà mới tại Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn. Trước đó, cũng như hàng ngàn hộ dân khác, gia đình ông Liêm cũng đã “nhường” tất cả đất đai, ruộng vườn để phục vụ xây dựng sân bay Long Thành.

Ở tuổi ngoài “thất thập”, ông Liêm là một trong những người thuộc thế hệ đầu tiên đến sinh sống và lập nghiệp tại xã Bình Sơn sau năm 1975. Nửa thế kỷ gắn bó với mảnh đất Bình Sơn, ông Liêm đã chứng kiến đầy đủ sự đổi thay của vùng đất mà ông vẫn nhận là quê hương thứ 2 của mình. “Ngày mới đặt chân đến đây thì cả khu vực còn là rừng cây rậm rạp với nhiều gốc cổ thụ một người ôm không xuể. Giờ đây, những khu rừng đã nhường chỗ cho những ngôi nhà mọc lên san sát”- ông Liêm nhớ lại.

Giống như phần lớn những người thuộc thế hệ đầu tiên đến sinh sống ở Bình Sơn, khởi đầu của ông Liêm tại vùng đất mới gắn bó với nghề làm rẫy để mưu sinh. Về sau, khi con cái lớn dần, ông Liêm quyết định chuyển hướng sang nghề mộc. Sau hàng chục năm vừa làm, vừa tích cóp để mở rộng quy mô, gia đình ông Liêm đã sở hữu cơ ngươi với 2 xưởng mộc rộng gần 2 ngàn m2 với hàng chục công nhân tham gia sản xuất.

Cuộc sống của gia đình ông Liêm có lẽ cũng sẽ tiếp diễn một cách bình lặng nếu như không có một ngày vào giữa tháng 6-2011 khi thông tin về việc quy hoạch xây dựng sân bay Long Thành được Chính phủ chính thức phê duyệt mà toàn bộ đất đai, nhà cửa cũng như nhà xưởng của gia đình ông đều nằm trong vùng quy hoạch thực hiện dự án.

“Khi biết thông tin tôi ngậm ngùi, tiếc nuối lắm. Mảnh đất hàng chục năm gắn bó, nơi gầy dựng cơ ngơi giờ phải di chuyển đi nơi khác ai mà không luyến tiếc. Thế nhưng về sau cũng dần nguôi ngoai, có chút tự hào vì mình di dời để thực hiện một dự án lớn của đất nước. Bởi vậy, từ chỗ tiếc nuối, tôi cũng muốn di dời sớm để ổn định cuộc sống mới”- ông Liêm bùi ngùi nhớ lại.

Thế nhưng, phải mất tròn một thập kỷ, mong muốn khởi đầu một cuộc sống mới của ông Liêm mới trở thành hiện thực. Và trong suốt thời gian đó, gia đình ông Liêm cũng như hàng ngàn hộ dân khác trong vùng dự án sân bay Long Thành phải sống trong cảnh khấp khởi, đợi chờ. Dự án rơi vào cảnh “quy hoạch treo” trong một thời gian dài khiến cho cuộc sống của hàng ngàn “cư dân sân bay” gần như bị đảo lộn hoàn toàn. “Suốt cả chục năm sống trong vùng dự án treo, cuộc sống của người dân chúng tôi bị ảnh hưởng rất nhiều”- bà Lê Thị Sáu, cư dân cũ của ấp 11, xã Bình Sơn chia sẻ.

Hơn 7 năm sau ngày được phê duyệt quy hoạch, tháng 11-2018, Chính phủ chính thức có quyết định phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sân bay Long Thành. Cũng chính từ thời điểm này, Đồng Nai bắt đầu bước vào cuộc hành trình kéo dài gần 2 ngàn ngày “mở đường” để xây dựng sân bay Long Thành.

Tính từ thời điểm báo cáo nghiên cứu khả thi dự án được phê duyệt, hơn 2 năm sau, những hộ dân đầu tiên trong vùng dự án mới bắt đầu di dời khỏi nơi ở cũ sau nhiều năm chờ đợi. Và trong gần 2 năm tiếp theo, một cuộc “di dân lịch sử” đã diễn ra tại Đồng Nai - cuộc di dân của những cư dân sân bay. “Với hơn 5,5 ngàn hộ dân phải di dời để nhường đất làm dự án, dự án sân bay Long Thành là dự án có quy mô đất thu hồi lớn nhất, số hộ dân bị ảnh hưởng lớn nhất từng được triển khai tại Đồng Nai từ trước đến nay”- ông Lê Văn Tiếp, Chủ tịch UBND H.Long Thành chia sẻ.

Ngày 25-8 vừa qua được xem là một trong những dấu mốc quan trọng nhất trong hành trình “mở đường” xây dựng sân bay Long Thành của tỉnh Đồng Nai khi toàn bộ diện tích đất thực hiện dự án được chính thức bàn giao cho chủ đầu tư. Để đến được “vạch đích” đó là sự nỗ lực rất lớn lao của hàng trăm con người đã tham gia thực hiện công tác giải phóng mặt bằng.

Tính từ thời điểm cuối năm 2018, khi Đồng Nai chính thức bắt tay thực hiện thu hồi đất, giải phóng mặt bằng dự án sân bay Long Thành, nguồn dữ liệu đất đai trong khu vực triển khai dự án đã có “tuổi đời” gần 20 năm. Đây là hệ quả của việc dự án bị “treo” trong một thời gian dài và trong suốt quá trình đó, những biến động đất đai trên thực tế gần như không được cập nhật. Cũng chính vì vậy, giữa nguồn dữ liệu đất đai đã lạc hậu và hiện trạng sử dụng đất trên thực tế có hàng loạt sai sót.

Ông Lê Nguyễn Hoàng Ân, Tổ trưởng Tổ bồi thường dự án sân bay Long Thành cho biết, đối với các hồ sơ có sự sai lệch giữa Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) và hiện trạng sử dụng đất, việc giải quyết thường tốn rất nhiều thời gian. “Mà những trường hợp sai lệch như thế này ở dự án sân bay Long Thành là rất nhiều”- ông Ân cho hay.

Theo quy trình, đối với các trường hợp có sự sai sót nói trên, các tổ kiếm đếm phải phối hợp với UBND xã thực hiện xác minh chính xác về hiện trạng sử dụng đất. Sau đó, các bên sẽ mời người đứng tên trên sổ đỏ và người đang sử dụng đất trên thực tế làm việc, thỏa thuận lại hiện trạng sử dụng đất.

Khi hoàn tất, cơ quan chức năng phải thực hiện thu hồi sổ đỏ đã cấp và quyết định thông báo thu hồi đất đã ban hành trước đó để ban hành quyết định thông báo thu hồi đất mới theo đúng hiện trạng. “Mỗi trường hợp như trên, quy trình thực hiện phải mất từ 8 tháng đến 1 năm. Trong khi đó, áp lực về tiến độ giải phóng mặt bằng là rất lớn”- ông Ân cho biết thêm.

Cũng do dự án quy hoạch “treo” quá lâu, trong vùng dự án xảy ra tình trạng cho tặng, chuyển nhượng, mua bán đất bằng giấy tay. Hàng ngàn trường hợp đất giấy tay cũng là thử thách cực đại đối với những người làm công tác giải phóng mặt bằng khi phải xác định đúng chính sách đền bù, hỗ trợ đối với các trường hợp này.

Năm 2021, một thử thách bất đắc dĩ nữa lại “ập” đến với quá trình thực hiện dự án - đại dịch Covid-19. Từ giữa tháng 7-2021, khi tỉnh thực hiện áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội để phòng chống dịch, việc triển khai các bước của công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ cho người dân những tháng sau đó có thời điểm gần như bị “đóng băng”.

 

“Trong khoảng thời gian này, khi thực hiện công khai phương án bồi thường, hỗ trợ của người dân chúng tôi đã phải thực hiện theo hình thức gửi các bản pho to biểu mẫu, các bảng chiết tính đến từng hộ gia đình qua đường bưu điện dù theo quy định là phải thực hiện công khai, họp dân. Tuy nhiên có thời điểm, việc gửi phương án bồi thường, hỗ trợ qua đường bưu điện cũng phải tạm ngưng”- ông Dương Văn Nhất, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất H.Long Thành nhớ lại.

Cùng với khâu công khai phương án bồi thường, hỗ trợ, nhiều khâu khác trong quy trình thực hiện công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng của dự án như: bốc thăm vị trí đất tái định cư, bàn giao đất tái định cư cho người dân hiện cũng đã phải tạm ngưng để bảo đảm yêu cầu của công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Vượt qua muôn vàn khó khăn, thách thức, trong 5 năm với khoảng 2 ngàn ngày, Đồng Nai đã di dời hơn 5,5 ngàn hộ dân để hoàn thành việc thu hồi diện tích đất khoảng 5 ngàn ha “mở đường” xây dựng sân bay Long Thành.

Ngày 25-8, UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức lễ tổng kết và bàn giao mặt bằng Dự án sân bay Long Thành và 2 tuyến đường giao thông kết nối và 31-8 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng đã bấm nút khởi công nhà ga hành khách sân bay Long Thành.