Loạt Megastory - Tháo gỡ vướng mắc về chính sách để Đồng Nai tăng tốc phát triển: Quốc hội giám sát để khơi thông các dự án

Bài 1: 'Dấu ấn' cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân tại các dự án trọng điểm quốc gia

Có 4 lĩnh vực Đồng Nai cũng như vùng Đông Nam Bộ cần Quốc hội, Chính phủ sớm tháo gỡ những vướng mắc về thể chế, chính sách để tăng tốc phát triển kinh tế là hạ tầng giao thông; bất động sản; năng lượng tái tạo; tín dụng xanh cho các dự án xanh. Qua các lần giám sát của Đại biểu quốc hội, nhiều Luật, Nghị quyết, Nghị định, Quyết định được ban hành sớm để khơi thông cho các dự án sớm hoàn thành đưa vào khai thác.

Cảng hàng không quốc tế (sân bay) Long Thành, đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu là những dự án hạ tầng giao thông quan trọng của đất nước đã được Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Chính vì vậy, quá trình triển khai các dự án này luôn nhận được sự quan tâm, giám sát chặt chẽ của cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân với mục tiêu thúc đẩy các dự án sớm hoàn thành, tạo động lực để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Ngày 25-6-2015, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 94/2015/QH13 về chủ trương đầu tư Dự án Sân bay Long Thành.

Sân bay Long Thành được đầu tư xây dựng các hạng mục để đạt công suất 100 triệu hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Trong đó, giai đoạn 1 dự án đầu tư xây dựng 1 đường cất hạ cánh và 1 nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu hành khách và 1,2 triệu tấn hàng hóa mỗi năm. Chậm nhất năm 2025 hoàn thành và đưa vào khai thác.

Thi công công trình nhà ga hành khách Sân bay Long Thành giai đoạn 1. Ảnh: Phạm Tùng

Là dự án hạ tầng giao thông quan trọng bậc nhất của cả nước, Sân bay Long Thành luôn được Quốc hội quan tâm, theo dõi, giám sát và hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn,vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đơn cử như công tác giải phóng mặt bằng cho dự án.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại buổi làm việc với Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam, UBND tỉnh Đồng Nai và các đơn vị liên quan về tiến độ Dự án Sân bay Long Thành trong chuyến kiểm tra thực tế vào tháng 8-2024. Ảnh: Phạm Tùng

Hơn 2 năm sau ngày thông qua chủ trương đầu tư Dự án Sân bay Long Thành, vào ngày 24-11-2017, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV đã chính thức thông qua Nghị quyết số 53/2017/QH14 về báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Sân bay Long Thành. Trong đó, việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được tiến hành một lần và hoàn thành trước năm 2021. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện, do gặp một số khó khăn “bất khả kháng” nên tiến độ dự án bị chậm, nhất là hạng mục xây dựng Khu tái định cư Lộc An - Bình Sơn.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh cho hay, sau khi dự án khởi công thì đại dịch Covid-19 bùng phát khiến công tác thi công gặp nhiều khó khăn, chậm tiến độ và không thể hoàn thành vào cuối năm 2021.

Trước tình hình đó, ngày 28-11-2023, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, các đại biểu đã ấn nút thông qua nội dung điều chỉnh, kéo dài thời hạn thực hiện và giải ngân vốn cho Dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhằm tháo gỡ vướng mắc, “khơi thông” tiến độ để dự án hoàn thành vào cuối năm 2024.

Với Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1, vào đầu tháng 6-2022, các đại biểu Quốc hội đã bấm nút thông qua Nghị quyết số 59/2022/QH15 chủ trương đầu tư bằng phương thức đầu tư công tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV. Đây là một minh chứng cho sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành... với một trong những dự án đường bộ cao tốc huyết mạch của vùng Đông Nam Bộ, vùng kinh tế năng động nhất cả nước.

Mặc dù vậy, quá trình triển khai thực hiện dự án, tỉnh cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ.

Đầu tháng 3-2024, giám sát đối với UBND tỉnh về việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11-1-2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023 trên địa bàn tỉnh, Phó chủ tịchQuốc hội Nguyễn Đức Hải, Trường đoàn giám sát của Quốc hội đã ghi nhận những kiến nghị của UBND tỉnh về giải quyết bố trí tái định cư cho người dân, nguồn đất đắp phục vụ thi công dự án để báo cáo Quốc hội xem xét tháo gỡ.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải trao đổi với lãnh đạo tỉnh Đồng Nai và đại diện các đơn vị liên quan tại công trường thi công Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu vào tháng 3-2024. Ảnh: Phạm Tùng

“Đoàn giám sát ghi nhận và sẽ nghiên cứu các kiến nghị của tỉnh để báo cáo Quốc hội. Đối với các kiến nghị thuộc thẩm quyền của Chính phủ và các bộ, ngành, đoàn giám sát sẽ nghiên cứu và thể hiện phù hợp trong báo cáo giám sát và nghị quyết trình Quốc hội” - Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết.

Theo Nghị quyết số 94, Sân bay Long Thành phải hoàn thành vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, mới đây, Bộ Giao thông vận tải đã có tờ trình Chính phủ xem xét trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Trong tờ trình báo cáo Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải cũng cho biết, theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Sân bay Long Thành giai đoạn 1 hoàn thiện được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, dự án đầu tư xây dựng một đường cất hạ cánh ở khu vực phía Bắc của sân bay (đường cất hạ cánh số 1). Trường hợp, Sân bay Long Thành phải tạm dừng khai thác do xảy ra sự cố trên đường cất hạ cánh, Sân bay Tân Sơn Nhất sẽ đóng vai trò hỗ trợ. Tuy nhiên, nếu đầu tư xây dựng thêm một đường cất hạ cánh để đưa vào khai thác đồng bộ trong giai đoạn 1 sẽ đáp ứng tốt nhu cầu khai thác của Sân bay Long Thành khi một đường cất hạ cánh xảy ra sự cố, không phải chuyển sang Sân bay Tân Sơn Nhất.

Thi công đường băng Sân bay Long Thành (giai đoạn 1). Ảnh: Hải Quân

Cũng theo Bộ Giao thông vận tải, việc bổ sung đường cất hạ cánh còn đảm bảo sự khai thác liên tục của sân bay. Thuận lợi cho việc đầu tư xây dựng thêm một đường cất hạ cánh trong giai đoạn 1 của Dự án Sân bay Long Thành là khu vực được quy hoạch xây dựng đã được san nền đến cao độ thiết kế, nên chỉ cần bổ sung một số chi phí (như chi phí xây dựng kết cấu mặt đường, lắp đặt trang thiết bị...). Chính vì vậy, trong đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Sân bay Long Thành, Bộ Giao thông vận tải đề xuất xây dựng thêm đường cất hạ cánh số 3 bên cạnh đường cất hạ cánh số 1 đang được triển khai xây dựng ngay trong giai đoạn 1 của dự án.

Về tiến độ, Bộ Giao thông vận tải cho hay, việc thực hiện đầu tư đường cất hạ cánh số 3 khoảng 24 tháng sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư. Như vậy, trường hợp được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào kỳ họp cuối năm 2024, dự án sẽ hoàn thành đường cất hạ cánh số 3 vào cuối năm 2026. Chính vì vậy, Bộ Giao thông vận tải đề xuất lùi thời gian hoàn thành Dự án Sân bay Long Thành giai đoạn 1 vào năm 2026. Nguyên nhân là việc điều chỉnh phân kỳ xây dựng đường cất hạ cánh số 3 từ giai đoạn 3 của dự án sang giai đoạn 1 là nội dung thay đổi so với Nghị quyết số 94 của Quốc hội và là nội dung thay đổivề quy mô của giai đoạn 1. Theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2019, việc này thuộc trường hợp điều chỉnh chủ trương đầu tư.

Trước đó, tại buổi kiểm tra thực tế và làm việc với các đơn vị liên quan triển khai thực hiện Dự án Sân bay Long Thành vào đầu tháng 8-2024, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Dự án Sân bay Long Thành là dự án đặc biệt quan trọng được Đảng, Nhà nước rất quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo trong thời gian qua. Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các ủy ban có liên quan của Quốc hội cũng đã có sự kiểm tra, giám sát. Đồng thời lưu ý, thời gian thực hiện giai đoạn 1 của dự án còn lại không nhiều, khi năm 2026, sẽ đưa vào khai thác. Do đó, các đơn vị cần nỗ lực hơn nữa để bảo đảm tiến độ hoàn thành các gói thầu theo đúng kế hoạch đã đề ra.

Tương tự, tại Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng đã có báo cáo gửi Quốc hội về tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 59 của Quốc hội.

Bộ Giao thông vận tải cũng cho biết, theo báo cáo của các địa phương, chi phí giải phóng mặt bằng được tính toán tại thời điểm hiện nay của các dự án thành phần dự kiến tăng hơn 3,2 ngàn tỷ đồng so với chi phí giải phóng mặt bằng tại tổng mức đầu tư theo Nghị quyết số 59. Trong đó, dự án thành phần 1 tăng 120 tỷ đồng, dự án thành phần 2 tăng hơn 1,2 ngàn tỷ đồng và dự án thành phần 3 tăng gần 1,9 ngàn tỷ đồng. Việc tăng chi phí giải phóng mặt bằng dẫn đến tổng mức đầu tư dự án tăngvượt sơ bộ tổng mức đầu tư được Quốc hội thông qua, phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.

Bên cạnh đó, tại dự án thành phần 3, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đề xuất, bổ sung nút giao Mỹ Xuân - Ngãi Giao (giao với đường tỉnh 991) để nâng cao năng lực vận tải, kết nối khu vực cảng Cái Mép -Thị Vải với Sân bay Long Thành nên kinh phí bổ sung dự kiến gần 1,6 ngàn tỷ đồng.

Như vậy, tổng mức đầu tư dự án dự kiến điều chỉnh tăng khoảng 5,4 ngàn tỷ đồng. Chính vì vậy, Bộ Giao thông vận tải đang tổ chức thẩm định nội bộ hồ sơ điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án và hoàn thiện trình cấp có thẩm quyền theo quy định. Đồng thời, Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội quan tâm và xem xét thông qua điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án để đảm bảo nguồn vốn cho dự án triển khai đáp ứng tiến độ.