Quy định về hạn mức đất nông nghiệp theo Luật Đất đai năm 2024

Việc tập trung và tích tụ đất nông nghiệp được Luật Đất đai năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2025) quy định cụ thể tại Điều 192 và Điều 193. Đây là nét mới so với Luật Đất đai năm 2013 đang có hiệu lực.

Việc tích tụ, tập trung, dồn điền, đổi thửa sớm hình thành những cánh đồng lớn. Trong ảnh: Cánh đồng lúa tại xã Phú Thanh (huyện Tân Phú). Ảnh minh họa: Đ.Phú

Luật Đất đai năm 2024 cũng quy định rõ hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất (SDĐ) của cá nhân trong việc hướng tới quy mô sản xuất, tích tụ đất nông nghiệp.

* Hạn mức đất nông nghiệp đối với cá nhân

Điều 176 Luật Đất đai năm 2024 quy định về hạn mức giao đất nông nghiệp cho cá nhân không có nhiều thay đổi so với Điều 129 Luật Đất đai năm 2013.

Theo đó, hạn mức giao đất trồng cây hàng năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối cho cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp được quy định như sau: không quá 3 hécta cho mỗi loại đất đối với tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thuộc khu vực Đông Nam Bộ và khu vực đồng bằng sông Cửu Long; không quá 2 hécta cho mỗi loại đất đối với tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khác.

Điều 176 Luật Đất đai năm 2024 cũng quy định hạn mức giao đất trồng cây lâu năm cho cá nhân không quá 10 hécta đối với xã, phường, thị trấn ở đồng bằng; không quá 30 hécta đối với xã, phường, thị trấn ở trung du, miền núi. Hạn mức giao đất cho cá nhân không quá 30 hécta đối với đất rừng phòng hộ; rừng sản xuất là rừng trồng. Cá nhân được giao nhiều loại đất trong các loại đất trồng cây hàng năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối thì tổng hạn mức giao đất không quá 5 hécta. Trường hợp được giao thêm đất trồng cây lâu năm thì hạn mức đất trồng cây lâu năm không quá 5 hécta đối với xã, phường, thị trấn ở đồng bằng; không quá 25 hécta đối với xã, phường, thị trấn ở trung du, miền núi. Trường hợp được giao thêm đất rừng sản xuất là rừng trồng thì hạn mức giao đất rừng sản xuất không quá 25 hécta…

Luật gia Đỗ Văn Gọn, Phó trưởng ban Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục và xây dựng pháp luật (Hội Luật gia tỉnh) cho biết, Luật Đất đai năm 2024 quy định hạn mức giao đất như trên nhằm giúp cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp có điều kiện về vốn, nguồn lực để tập trung sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất để tăng năng suất, giá trị SDĐ.

Cũng theo luật gia Đỗ Văn Gọn, diện tích đất nông nghiệp của cá nhân do nhận chuyển nhượng, thuê, thuê lại, nhận thừa kế, được tặng cho quyền SDĐ, nhận góp vốn bằng quyền SDĐ từ người khác, nhận khoán, được Nhà nước cho thuê đất không tính vào hạn mức giao đất nông nghiệp quy định tại Điều 176 Luật Đất đai năm 2024. Đây là cơ hội để cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp mở rộng quy mô sản xuất. Theo đó, ngoài quỹ đất được giao theo hạn mức, cá nhân còn được quyền tạo thêm quỹ đất sản xuất nông nghiệp từ nhận chuyển quyền SDĐ nông nghiệp. Diện tích tối đa có thể lớn gấp 15 lần so với quỹ đất được giao theo hạn mức.

* Tập trung, tích tụ đất nông nghiệp

Thực hiện chính sách tập trung, tích tụ đất nông nghiệp, Luật Đất đai năm 2024 quy định, tập trung đất nông nghiệp là việc tăng diện tích đất nông nghiệp để tổ chức sản xuất thông qua các phương thức: chuyển đổi quyền SDĐ nông nghiệp theo phương án dồn điền, đổi thửa; thuê quyền SDĐ; hợp tác sản xuất, kinh doanh bằng quyền SDĐ (khoản 1, Điều 192). Còn tích tụ đất nông nghiệp là việc tăng diện tích đất nông nghiệp của người SDĐ để tổ chức sản xuất thông qua các phương thức: nhận chuyển nhượng quyền SDĐ nông nghiệp; nhận góp vốn bằng quyền SDĐ nông nghiệp (khoản 1, Điều 193).

Để hướng dẫn cụ thể, chi tiết quy định tập trung, tích tụ đất nông nghiệp theo Điều 192 và Điều 193 Luật Đất đai năm 2024, Chính phủ đã ban hành Dự thảo Nghị định quy định thi hành Luật Đất đai năm 2024. Dự thảo nghị định này đã được công bố công khai trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ vào ngày 26-2-2024 để lấy ý kiến đóng góp.

Tại các điều từ 142-145 của Mục 3 Dự thảo Nghị định quy định thi hành Luật Đất đai năm 2024 có quy định tổ chức kinh tế, cá nhân thực hiện tập trung đất nông nghiệp tự thỏa thuận với người SDĐ; thực hiện tập trung đất nông nghiệp phải lập phương án SDĐ (Điều 142). Cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp thực hiện tích tụ đất nông nghiệp thông qua nhận quyền SDĐ trồng lúa quá hạn mức quy định tại Điều 176 của Luật Đất đai năm 2024 thì phải thực hiện theo quy định tại khoản 7, Điều 45 Luật Đất đai năm 2024 (Điều 143).

Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân thực hiện tập trung, tích tụ đất nông nghiệp được quy định trong dự thảo như sau: thực hiện đúng các thỏa thuận trong hợp đồng đã ký kết với người SDĐ khi thực hiện tập trung, tích tụ đất nông nghiệp; SDĐ đúng mục đích; không làm ô nhiễm, thoái hóa đất sản xuất nông nghiệp; khôi phục lại đất nông nghiệp để bàn giao cho người SDĐ hoặc trả chi phí để người SDĐ tự khôi phục theo phương án mà các bên đã thỏa thuận sau khi chấm dứt việc thuê quyền SDĐ, hợp tác sản xuất, kinh doanh bằng quyền SDĐ (Điều 144)...

Theo Dự thảo Nghị định quy định thi hành Luật Đất đai năm 2024, dồn điền, đổi thửa cũng là một hình thức tập trung, tích tụ đất nông nghiệp. Chính vì vậy, tại Điều 145 dự thảo quy định UBND cấp tỉnh xây dựng kế hoạch dồn điền, đổi thửa gắn với quy hoạch nông thôn trên địa bàn toàn tỉnh và bố trí kinh phí theo từng đơn vị cấp huyện, cấp xã trên cơ sở kế hoạch dồn điền, đổi thửa của từng huyện. Căn cứ kế hoạch dồn điền, đổi thửa của UBND cấp tỉnh, UBND cấp huyện xây dựng kế hoạch cụ thể trên địa bàn huyện để triển khai và chỉ đạo UBND cấp xã xây dựng phương án dồn điền đổi thửa cụ thể trên địa bàn xã...

Luật sư Vũ Duy Nam (Đoàn Luật sư tỉnh) cho biết, việc dồn điền, đổi thửa tất yếu có biến động về diện tích, vị trí, ranh giới đất… Vấn đề này được khoản 4, Điều 145 Dự thảo Nghị định quy định thi hành Luật Đất đai năm 2024 quy định, Sở Tài nguyên và môi trường, văn phòng đăng ký đất đai, UBND cấp huyện, phòng tài nguyên và môi trường, UBND cấp xã theo chức năng, nhiệm vụ thực hiện đo đạc, chỉnh lý bản đồ địa chính theo phương án dồn điền, đổi thửa đã được phê duyệt; tiếp nhận hồ sơ, thẩm tra hồ sơ và trình UBND cấp có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền SDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho người SDĐ, chỉnh lý hồ sơ địa chính sau dồn điền, đổi thửa.

 Đoàn Phú