Trong thời gian ly thân, tài sản được tạo lập là của chung hay riêng?

Pháp luật Việt Nam hiện không có chế định ly thân đối với vợ, chồng có kết hôn nhưng không sống chung. Điều này dẫn tới việc vợ/chồng tạo lập tài sản trong giai đoạn ly thân thì được xem là tài sản chung hay của riêng vợ/chồng?

Luật gia Phạm Đình Đức (Hội Luật gia thành phố Biên Hòa) tư vấn cho người dân về tài sản chung, tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân. Ảnh: Đoàn Phú

Đây là vấn đề mà nhiều cặp vợ chồng quan tâm, muốn biết nên thỏa thuận phân chia ra sao cho đúng luật, công bằng, tránh thiệt thòi khi ly hôn.

* Tài sản được tạo lập trong thời gian ly thân

Khi kết hôn, chị N.T.L. và anh T.V.B. (ngụ xã Sông Thao, huyện Trảng Bom) không có tài sản chung. Trong quá trình chung sống, cả hai tạo lập được căn nhà cấp 4 nằm trên diện tích đất 3 ngàn m2 vào năm 2012. Tuy nhiên, vào thời điểm năm 2019, do làm ăn thua lỗ nên anh chị đã bán toàn bộ nhà và diện tích đất trên để trả nợ, từ đó phát sinh mâu thuẫn nên mỗi người sống một nơi.

Trong thời gian này, anh T.V.B. đã tạo lập được một khối tài sản (đất, xe trị giá trên 1,2 tỷ đồng). Còn chị N.T.L. thì đến xã khác thuê nhà trọ để sinh sống cùng con với công việc làm thuê, nên thu nhập của chị chỉ đủ trang trải cuộc sống và không có đóng góp gì trong việc cùng anh T.V.B. tạo lập khối tài sản đất và xe này. Nay anh T.V.B. muốn ly hôn, chị N.T.L. muốn biết, chị có được anh chia cho một nửa tài sản hiện anh đang đứng tên quyền sử dụng, sở hữu là đất và xe không?

Hay như trường hợp của bà C.N.K. (ngụ phường Tân Phong, thành phố Biên Hòa) muốn biết, trong quá trình vợ chồng bà ly thân, chồng bà là ông G.H. trúng vé số được số tiền gần 600 triệu đồng. Sau đó, chồng bà dùng số tiền này mua căn nhà nhỏ tại phường Thống Nhất (thành phố Biên Hòa). Nay ông G.H. có người khác nên yêu cầu ly hôn với bà. Vậy khi ly hôn, bà có quyền yêu cầu ông G.H. chia cho bà một nửa giá trị căn nhà này không?

“Về mặt pháp luật chúng tôi là vợ, chồng. Tuy vậy từ năm 2021 đến nay, chúng tôi không sống chung, ai làm nấy ăn, không có con chung” - bà C.N.K. cho biết thêm.

Vấn đề trên, theo luật sư Chu Văn Hiển (Đoàn Luật sư tỉnh), việc xác định tài sản riêng, tài sản chung của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân cần phải xác định rõ nguồn gốc tài sản đó được tạo lập từ đâu. Chẳng hạn như: tài sản được tạo lập từ công sức đóng góp chung của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân, hay chỉ từ một người và được tạo lập từ nguồn tiền, tài sản riêng, được người khác tặng/cho riêng… Khi đã xác định đó là tài sản chung của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân thì khi ly hôn phải phân chia. Ngược lại, xác định đó là tài sản riêng của vợ/chồng thì không phải phân chia.

“Một trong những nguyên tắc trong việc xác định tài sản riêng của vợ/chồng trong thời kỳ hôn nhân thì vợ/chồng phải chứng minh đó là tài sản được tạo lập bằng tài sản riêng của chính mình. Vợ/chồng không chứng minh được đó là tài sản được chính bản thân tạo lập riêng từ tài sản riêng trong thời kỳ hôn nhân thì xem đó là tài sản chung của vợ, chồng”- luật sư Chu Văn Hiển cho biết.

* “Của chồng, công vợ”

Cũng theo luật sư Chu Văn Hiển, trên cơ sở đó, một khi xác định được đất và xe trị giá 1,2 tỷ đồng được tạo lập từ công sức lao động, quá trình kinh doanh, đầu tư của cá nhân anh T.V.B. mà có để mua thì đó là tài sản chung của vợ, chồng anh, chị trong thời kỳ hôn nhân. Ngược lại, đó là tiền do cha mẹ, bạn bè anh T.V.B. cho riêng anh để mua khi anh và chị sống ly thân thì đó là tài sản riêng của anh.

Còn với trường hợp của bà C.N.K., nếu xác định đúng đó là tài sản ông G.H. tạo lập được từ kết quả trúng xổ số thì đó là tài sản chung của vợ, chồng. Bởi theo khoản 1, Điều 33, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 và Điều 9, Nghị định 126/2014/NĐ-CP ngày 31-12-2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Hôn nhân và gia đình thì tiền trúng xổ số là khoản thu nhập hợp pháp khác của vợ, chồng trong thời kỳ hôn nhân và thuộc tài sản chung của vợ, chồng.

“Trừ trường hợp ông G.H. chứng minh được tiền mua xổ số trúng đó do ai đó cho riêng ông để mua hoặc vé số trúng đó do người khác tặng riêng ông”- luật sư Chu Văn Hiển lưu ý.

Theo các chuyên gia pháp lý, pháp luật về hôn nhân và gia đình, dân sự cho phép trong thời kỳ hôn nhân vợ, chồng có quyền phân chia, xác lập tài sản riêng. Do đó, trong thời gian ly thân, vợ, chồng cũng có quyền thỏa thuận với nhau vấn đề: bản thân người nào tạo lập được cái gì thì đó là tài sản riêng của người đó. Tuy nhiên, nếu cả hai không có thỏa thuận, không chứng minh được đó là tài sản được tạo lập bằng nguồn tài chính riêng, được tặng cho riêng… thì phải chịu sự điều chỉnh của các quy định pháp luật khi phát sinh tranh chấp.

Đồng quan điểm, luật gia Phạm Đình Đức (Hội Luật gia thành phố Biên Hòa) cho biết thêm, pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam hiện chưa quy định về chế định ly thân (tức tiền ly hôn). Do đó, nam và nữ kết hôn với nhau hợp pháp dù sống ly thân thì tình trạng pháp lý của đôi bên vẫn là vợ, chồng có hôn thú.

Chính vì vậy, quan điểm “của chồng, công vợ” được Điều 29 và Điều 33, Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định, trong thời kỳ hôn nhân tài sản do vợ, chồng tạo lập được xem là tài sản chung của vợ, chồng. Vợ, chồng bình đẳng với nhau về quyền, nghĩa vụ trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung; không phân biệt giữa lao động trong gia đình và lao động có thu nhập.

Đoàn Phú