Khiếu nại, tố cáo sao cho đúng?

Khiếu nại, tố cáo là quyền của công dân. Quyền này đã được quy định trong Luật Khiếu nại năm 2011 và Luật Tố cáo năm 2018. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, có không ít trường hợp lúng túng không biết nên đến đâu để phản ánh, khiếu nại, tố cáo nhằm bảo vệ quyền lợi của mình.

Vị trí tranh chấp con rạch chung của các hộ dân ở ấp Vĩnh Hiệp, xã Tân Bình (huyện Vĩnh Cửu). Ảnh: Đ.Phú

Loay hoay đi khiếu nại

Đa phần các vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài thường liên quan đến tranh chấp đất đai, nhất là việc tranh chấp liên quan đến ranh đất, lối đi chung. Vụ tranh chấp con rạch chung giữa 3 hộ dân: N.V.N., H.M.T., N.H.Đ.B. (đều ngụ ấp Vĩnh Hiệp, xã Tân Bình, huyện Vĩnh Cửu) với ông T.H.T. (ngụ phường Bửu Long, thành phố Biên Hòa) là một ví dụ.

3 hộ dân này phản ánh, xung quanh đất (tại ấp Vĩnh Hiệp, xã Tân Bình) của họ trước kia có một con rạch chung được sử dụng để làm nguồn nước tưới. Do ông T.H.T. tự ý san lấp một phần con rạch này, dẫn tới việc tưới và thoát nước mưa của các hộ dân xung quanh bị ảnh hưởng như: nước không có lối thoát gây ngập úng, việc san lấp gây hư hỏng đường, tường rào…

Sau khi thụ lý vấn đề 3 hộ dân phản ánh, UBND xã Tân Bình phản hồi rằng ông T.H.T. đã được Nhà nước cấp quyền sử dụng các thửa đất trên vào năm 2023. Vào ngày 5-6-2024, ông T.H.T. tiến hành san lấp đất để cải tạo vườn. Do khu vực đất của ông T.H.T. có một vài khu vực bị trũng sâu, ứ nước so với khu vực xung quanh nên mới tiến hành san lấp để trồng trọt chứ không có việc lấn chiếm sông, suối, đường giao thông.

Nhận được sự phúc đáp từ chính quyền địa phương, các hộ dân không hài lòng, cho rằng chính quyền địa phương xử lý sự việc chưa đúng với bản chất thực tế, vấn đề họ phản ánh. Do đó, họ muốn tiếp tục phản ánh sự việc lên cấp cao hơn hoặc khởi kiện vụ việc ra tòa án.

Hay như sự việc của ông N.V.T.N. (ngụ phường Phước Tân, thành phố Biên Hòa) phản ánh. Năm 2008, ông và 2 hộ dân V.V.T. và N.T.G.S. (ngụ cùng phường) ký hợp đồng chuyển nhượng với ông N.V.T. (xã Long Đức, huyện Long Thành) mỗi người 1 lô đất (việc chuyển nhượng được UBND xã Long Đức chứng thực). Khi ông N.V.T.N. và 2 hộ dân V.V.T. và N.T.G.S. có nhu cầu tách sổ riêng thì cơ quan chức năng yêu cầu thu hồi và hủy sổ cũ mang tên ông N.V.T. để tiến hành làm thủ tục cấp cho từng người theo đúng quy định pháp luật.

Do quá trình tiến hành thủ tục cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng thửa đất nói trên có sự sai sót dẫn tới việc ông N.V.T. được cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới. Sau đó, ông N.V.T. chuyển nhượng đất nói trên cho người khác, làm ảnh hưởng tới quyền lợi của các ông N.V.T.N., V.V.T. và N.T.G.S.

Theo ông N.V.T.N., ông đã khiếu nại, kiến nghị sự việc tới nhiều cơ quan chức năng nhưng đến nay vụ việc của ông và 2 hộ mua đất của ông N.V.T. vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.

Để thực hiện hiệu quả công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo trên địa bàn Đồng Nai trong thời gian tới, UBND tỉnh đã đề nghị các sở, ngành, địa phương thường xuyên tự giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại cơ quan; kịp thời chỉ đạo xử lý các tình huống phát sinh để hạn chế vụ việc phức tạp, kéo dài; siết chặt kỷ cương, kỷ luật của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ...

Cần nắm rõ các quy định pháp luật

Về trường hợp của 3 hộ dân ngụ tại ấp Vĩnh Hiệp, xã Tân Bình (huyện Vĩnh Cửu) và các ông: N.V.T.N., V.V.T., N.T.G.S. (ngụ phường Phước Tân, thành phố Biên Hòa), luật sư Lê Văn Bá hướng dẫn, nếu người dân có căn cứ cho rằng việc giải quyết của cơ quan có thẩm quyền không thỏa đáng, trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình hoặc cơ quan có thẩm quyền không giải quyết đơn của người dân thì người dân có quyền khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hoặc cơ quan đó. Trường hợp người dân không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì người dân có quyền khiếu nại lần 2 đến thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện ra tòa án.

Ngoài ra, luật sư Lê Văn Bá cũng lưu ý, người dân cần nắm rõ các quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 và Luật Tố cáo năm 2018 để thực hiện cho đúng, tránh gửi đơn khiếu nại, tố cáo vượt cấp, không đúng thẩm quyền.

Cụ thể, Luật Khiếu nại năm 2011 có quy định rất rõ, khiếu nại là việc công dân đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Cũng theo Luật Khiếu nại năm 2011, thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.

Mặt khác, tại khoản 1, Điều 2 Luật Tố cáo năm 2018 cũng đã quy định, tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật Tố cáo năm 2018 báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Luật Tố cáo năm 2018 không có quy định thời hiệu tố cáo nhưng tại Điều 30 Luật Tố cáo năm 2018 quy định, thời hạn giải quyết tố cáo là không quá 30 ngày kể từ ngày thụ lý tố cáo. Đối với vụ việc phức tạp thì có thể gia hạn giải quyết tố cáo một lần nhưng không quá 30 ngày. Đối với vụ việc đặc biệt phức tạp thì có thể gia hạn giải quyết tố cáo 2 lần, mỗi lần không quá 30 ngày.

Đoàn Phú