Nhiều thay đổi về quy định nghỉ hưu và lương hưu

Hàng loạt quy định về điều kiện nghỉ hưu, mức hưởng lương hưu, số năm đóng bảo hiểm xã hội (BHXH)... sẽ được thay đổi bắt đầu từ ngày 1-1-2021 khi Bộ luật Lao động năm 2019 chính thức có hiệu lực.

Nhân viên Bưu điện tỉnh chi trả tiền lương hưu tận nhà cho người thụ hưởng. Ảnh: P.Liễu

* Tăng 1 năm đóng BHXH đối với lao động nam

Tại Điều 56, Luật BHXH năm 2014, mức lương hưu hằng tháng của người lao động (NLĐ) đủ điều kiện được tính tương ứng với số năm đóng BHXH. Tỷ lệ hưởng tối thiểu là 45% và tối đa là 75%.

Theo quy định hiện hành, lao động nam có 18 năm tham gia BHXH sẽ được hưởng mức lương hưu là 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 18 năm đóng BHXH. Nhưng bắt đầu từ ngày 1-1-2021 đến 31-12-2021, lao động nam phải có 19 năm tham gia BHXH, nghĩa là tăng 1 năm tham gia đóng BHXH mới được hưởng mức lương hưu tối thiểu là 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 19 năm đóng BHXH.

Tiếp đó, từ ngày 1-1-2022 trở đi, lao động nam có đủ 20 năm tham gia BHXH mới được hưởng mức lương hưu tối thiểu là 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 20 năm đóng BHXH; sau đó cứ mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%, mức hưởng lương hưu hằng tháng tối đa là 75%. Trong trường hợp lao động nam nghỉ hưu trước tuổi cũng được tính như trên, nhưng mỗi năm nghỉ hưu sớm thì giảm 2%.

Theo BHXH tỉnh, quy định mới về thời gian đóng BHXH lần này chỉ thay đổi với lao động nam, không tác động tới lao động nữ.

* Tăng tuổi hưởng lương hưu

Trước đây, NLĐ trong điều kiện bình thường sẽ được nghỉ hưu khi đủ 60 năm với nam và 55 đối với nữ. Nghỉ đủ tuổi và phải có đủ 20 năm đóng BHXH, NLĐ sẽ được hưởng lương hưu. Nhưng từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu được điều chỉnh tăng (theo Khoản 2, Điều 162 Bộ luật Lao động năm 2019) đối với cả lao động nam lẫn nữ.

Trong điều kiện lao động bình thường thì NLĐ được nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ. Sau đó, cứ mỗi năm sẽ tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam và 4 tháng đối với lao động nữ.

Lộ trình này được áp dụng cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam (vào năm 2028) và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ (vào năm 2035).

Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng với NLĐ trong điều kiện nghỉ hưu bình thường, phổ biến. Còn các trường hợp đặc biệt như: NLĐ làm công việc nguy hiểm, nặng nhọc, độc hại... sẽ được nghỉ hưu trong những trường hợp cụ thể được quy định tại Điểm b, Khoản 1, Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019.

* Thay đổi điều kiện hưởng lương hưu khi bị suy giảm lao động

Từ năm 2021, điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm lao động cũng được thay đổi. Cụ thể, NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên được hưởng lương hưu với chế độ tuổi thấp hơn nếu thuộc một trong các trường hợp: NLĐ bị suy giảm khả năng lao động từ 61 đến dưới 81% và có tuổi thấp hơn không quá 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu, tức là nam phải đủ 55 tuổi 3 tháng và nữ phải đủ 50 tuổi 4 tháng mới được hưởng lương hưu; NLĐ bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, có tuổi thấp hơn 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu, tức là nam phải đủ 50 tuổi 3 tháng và nữ phải đủ 45 tuổi 4 tháng mới được nghỉ hưu. Tăng thêm 3 tháng đối với NLĐ nam và thêm 4 tháng đối với NLĐ nữ so với tuổi nghỉ hưu trước tuổi hiện hành.

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết, tăng tuổi nghỉ hưu đi đôi với cải cách chính sách BHXH là sự chuẩn bị cho quá trình già hóa dân số trong tương lai ở nước ta. Đặc biệt, tuổi thọ của người Việt Nam đã được cải thiện tốt hơn, hiện nay tuổi thọ ở nước ta bình quân đạt trên mức trung bình của thế giới. Hơn nữa, điều kiện lao động được cải thiện đáng kể; các chính sách BHXH ngày càng được hoàn thiện nên NLĐ cũng có xu hướng muốn kéo dài thời gian làm việc để tăng thu nhập và cải thiện lương hưu khi về già. Để thích ứng, Chính phủ cũng đã đề ra lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu trong 8 năm tới đối với nam và 15 năm tới đối với nữ để đạt được tuổi nghỉ hưu là 62 với nam vào năm 2028 và 60 với nữ vào năm 2035.

Tuy nhiên, việc tăng tuổi hưu cũng khiến không ít người lao động, nhất là lao động nữ lo lắng. Bà Nguyễn Thị Huệ, một giáo viên tiểu học ở TP.Biên Hòa kiến nghị, tăng tuổi nghỉ hưu sẽ không là áp lực cho NLĐ nữ nếu Nhà nước có thêm những chính sách hỗ trợ đời sống, cải thiện môi trường làm việc để lao động nữ có đủ sức khỏe và có thể giữ được “phong độ” làm việc hiệu quả.

Phương Liễu