Ly hôn giả, hậu quả thật

Khi cuộc sống hôn nhân đi vào ngõ cụt, hạnh phúc gia đình không thể hàn gắn, duy trì thì pháp luật cho phép cả hai bên đồng thuận hoặc quyền đơn phương yêu cầu chấm dứt hôn nhân.

Khi cuộc sống hôn nhân đi vào ngõ cụt, hạnh phúc gia đình không thể hàn gắn, duy trì thì pháp luật cho phép cả hai bên đồng thuận hoặc quyền đơn phương yêu cầu chấm dứt hôn nhân.

Luật sư Đỗ Văn Gọn (Hội Luật gia tỉnh) tư vấn pháp luật về hôn nhân và gia đình cho người dân tại Điểm Tư vấn cộng đồng Phòng Dân tộc TP.Long Khánh. Ảnh: Đoàn Phú

Tuy vậy, pháp luật cũng nghiêm cấm, chế tài đối với hành vi ly hôn giả tạo. Tức thỏa thuận ly hôn để trốn tránh nghĩa vụ vật chất, vi phạm chính sách, pháp luật về dân số, hôn nhân và gia đình, xuất ngoại…

* Ly hôn giả, hậu quả thật

Để đạt được mục đích cá nhân, không hiếm cặp vợ chồng dù đang chung sống hạnh phúc vẫn tìm cách qua mặt pháp luật để ly hôn. Sau khi ly hôn “giả” (chấm dứt về mặt pháp lý nhưng vẫn chung sống với nhau), nhất là khi những toan tính không đạt được như những gì họ suy tính rất dễ dẫn đến tổn thương, vỡ mộng và ly hôn thật.

Như trường hợp của ông P.V.T. (ngụ P.Long Bình, TP.Biên Hòa) muốn ly hôn để vợ tiện bề đi nước ngoài (theo con đường kết hôn với người ở nước sở tại), để cho 2 con đi du học. Trước khi làm thủ tục ly hôn, vợ chồng ông thống nhất bán 2ha đất để vợ và các con làm lộ phí, sau đó ông sẽ được vợ và các con bảo lãnh xuất ngoại. Tuy nhiên, sau khi tòa xử cho 2 vợ chồng ông T. ly hôn thì ông mới té ngửa khi biết vợ đã có người mới ở nước ngoài.

Luật sư Nguyễn Đức, Hội Luật gia tỉnh cho biết, ly hôn giả tạo dù bị pháp luật cấm nhưng một khi được công nhận bởi bản án thuận tình ly hôn thì về mặt pháp lý, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng đối với nhau đã kết thúc. Cách giải quyết hậu quả chỉ còn con đường hợp pháp duy nhất là cả 2 đăng ký kết hôn lại, chứ rất khó phủ nhận bản án ly hôn trước đó.

“Dù vậy, khi vợ chồng đã ly hôn rồi muốn quay trở lại kết hôn cũng phải tuân thủ đầy đủ điều kiện kết hôn theo Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 như: tự nguyện, không được kết hôn giả tạo, phải là người chưa có vợ, chưa có chồng, không mất năng lực hành vi dân sự… Riêng với trường hợp vợ hoặc chồng đã ly hôn mà có quốc tịch nước ngoài, định cư ở nước ngoài thì việc kết hôn lại thủ tục sẽ phức tạp hơn so với công dân Việt Nam kết hôn với nhau” - luật sư Nguyễn Đức cho biết thêm.

Đồng thời, luật sư Nguyễn Đức chỉ rõ, hành vi ly hôn giả như con dao 2 lưỡi, mặc dù giúp cho vợ chồng đạt được mục đích cá nhân nhưng cũng mang nhiều rủi ro, hậu quả như: sau khi ly hôn giả, người này đã chia hết phần tài sản của mình cho người kia, về sau muốn đòi lại tài sản không được. Hoặc nếu phát hiện vợ hoặc chồng mình ngoại tình cũng không thể thực hiện các quyền nhân thân, quyền tài sản liên quan đến hôn nhân, vì về mặt pháp lý, 2 người đã không còn là vợ chồng.

* Chế tài ly hôn giả tạo

Ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng khi cả hai hết yêu thương, tôn trọng và muốn gắn bó với nhau. Căn cứ để pháp luật chấp nhận ly hôn như: vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được. Có 2 hình thức chấm dứt hôn nhân: do cả hai bên vợ chồng thuận tình và được tòa án công nhận bằng quyết định công nhận thuận tình ly hôn hoặc đơn phương yêu cầu ly hôn, nghĩa là chỉ do một bên yêu cầu, được tòa án đưa ra xét xử và phán quyết bằng một bản án cho ly hôn.

Luật gia Nguyễn Ánh Hồng (Hội Luật gia tỉnh) cho biết, trong trường hợp tòa án xem xét thấy việc ly hôn là giả tạo, nhằm thực hiện mục đích khác, tình trạng vợ chồng chưa trầm trọng, chưa có căn cứ ly hôn thì sẽ không chấp nhận yêu cầu ly hôn đó. Ngược lại, khi tòa án cho ly hôn thì về mặt pháp lý dù là ly hôn giả tạo thì hậu quả pháp lý giống như ly hôn thật. Tức là sẽ chấm dứt quan hệ nhân thân và quan hệ tài sản giữa vợ chồng. Lúc này, pháp luật không thể bảo vệ quyền làm chồng hay làm vợ của những người đã ly hôn, bất kể nội tình sự việc là giả hay thật. Do đó, các cặp vợ chồng không nên vì những toan tính thực dụng mà quyết định ly hôn giả để rồi phải trả giá đắt về hạnh phúc gia đình.

Cũng theo luật gia Nguyễn Ánh Hồng, để chế tài hành chính đối với hành vi ly hôn giả tạo, tại Điểm d và đ, Khoản 2, Điều 59 Nghị định số 82/2020/NĐ-CP ngày 15-7-2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp; hành chính tư pháp; hôn nhân và gia đình; thi hành án dân sự; phá sản doanh nghiệp, HTX quy định, phạt tiền từ
10-20 triệu đồng đối với hành vi: Lợi dụng việc kết hôn để xuất cảnh, nhập cảnh, cư trú, nhập quốc tịch Việt Nam, quốc tịch nước ngoài; hưởng chế độ ưu đãi của Nhà nước hoặc để đạt được mục đích khác mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình. Lợi dụng việc ly hôn để trốn tránh nghĩa vụ tài sản, vi phạm chính sách, pháp luật về dân số hoặc để đạt được mục đích khác mà không nhằm mục đích chấm dứt hôn nhân.

Bên cạnh đó, nếu người có hành vi ly hôn giả tạo là cán bộ, công chức, viên chức thì còn bị áp dụng thêm hình thức kỷ luật theo Nghị định 112/2020/NĐ-CP ngày 18-9-2020 của Chính phủ về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức như sau: khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, buộc thôi việc… tùy theo tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, tái phạm.

Còn đối với đảng viên vi phạm thì căn cứ Điều 24 Quy định số 102-QĐ/TW ngày 15-11-2017 của Ban chấp hành Trung ương Đảng quy định xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm thì tùy từng trường hợp, mức độ, hậu quả vi phạm mà đảng viên có hành vi ly hôn trái pháp luật có thể bị xử lý kỷ luật bằng hình thức khiển trách, cảnh cáo, cách chức hoặc khai trừ.

Đoàn Phú