Xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng: Chẳng lẽ bó tay?

Tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng vẫn diễn ra tràn lan dù Luật Phòng, chống tác hại (PCTH) thuốc lá năm 2013 đã có hiệu lực 9 năm; mức xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng cũng đã có, nhưng việc xử lý gần như… bó tay.

Tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng vẫn diễn ra tràn lan dù Luật Phòng, chống tác hại (PCTH) thuốc lá năm 2013 đã có hiệu lực 9 năm; mức xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng cũng đã có, nhưng việc xử lý gần như… bó tay.

Một trường hợp hút thuốc lá ở quán cà phê vỉa hè đường Nguyễn Ái Quốc (P.Trung Dũng, TP.Biên Hòa). Ảnh: Phương Liễu

* Một người hút, nhiều người hít

Theo ghi nhận của phóng viên Báo Đồng Nai tại một số khu vực công cộng, nơi tập trung đông người, hàng quán, tiệm cà phê ở TP.Biên Hòa, không khó để thấy nhiều người phì phèo hút thuốc lá, kể cả những nơi được quy định cấm hút thuốc như bệnh viện. Tại một số bệnh viện vẫn còn tình trạng nhiều người ngang nhiên hút thuốc, thậm chí cả bệnh nhân lẫn người nhà bệnh nhân. Dù được nhắc nhở, nhưng chỉ một lúc rồi đâu lại vào đó.

Đến Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai khám bệnh, trong khi chờ lấy kết quả xét nghiệm, bà Vũ Thị Sáng (ngụ P.Trung Dũng, TP.Biên Hòa) ra ghế đá ngoài sân ngồi nhưng phải chuyển chỗ mấy lần vì không chịu nổi “ống khói” của những người ngồi hút thuốc bên cạnh phả ra. Mặc dù nhân viên bảo vệ bệnh viện thường nhắc nhở, nhưng khi bảo vệ đi qua họ lại lấy thuốc ra hút.

Bà Sáng cho hay: “Bệnh nhân vào đây với nhiều bệnh tật đã mệt mỏi mà còn hít phải khói thuốc như vậy rất khó chịu. Tôi mong bệnh viện làm thật gắt với những trường hợp hút thuốc lá trong khuôn viên bệnh viện. Nếu cần, buộc những người hút thuốc lá ra khỏi bệnh viện”.

Tình trạng hút thuốc lá mọi lúc, mọi nơi đang diễn ra rất phổ biến, nhất là ở những quán cà phê, nhà hàng ăn uống. Nhiều chủ tiệm ăn ở TP.Biên Hòa cho biết, vì ngại mất lòng khách hàng nên cũng không dám nhắc nhở. Vậy nên, việc hút thuốc lá và vô tư nhả khói ra môi trường được coi như chuyện thường ngày.

* Đánh thuế nặng, xử phạt nghiêm

Theo Nghị định 176/2013/NĐ-CP ngày 14-1-2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực y tế, lực lượng tham gia xử phạt vi phạm hành chính về PCTH của thuốc lá là thanh tra y tế, chiến sĩ công an đang thi hành nhiệm vụ, chủ tịch UBND cấp xã (phường). Tuy nhiên, theo cơ quan chuyên môn và lãnh đạo một số UBND phường ở TP.Biên Hòa, việc xử phạt đối với hành vi này hiện gặp nhiều khó khăn.

Quyền Trưởng phòng Y tế TP.Biên Hòa Trần Hùng cho biết, việc xử lý những trường hợp hút thuốc lá nơi công cộng rất khó, bởi hành vi hút thuốc của người đó diễn ra bất chợt, nhanh, vị trí không cố định. Nếu xử phạt theo đúng quy trình là sau khi nhận được phản ảnh của người dân, lực lượng chức năng thành lập đoàn đến lập biên bản, ra quyết định hoặc đề xuất xử phạt thì cá nhân vi phạm không chỉ thừa thời gian “thủ tiêu” tàn thuốc mà còn đi mất dạng, rất khó để truy tìm và xử lý. Hơn nữa, đơn vị xử lý cũng không thể có đủ nhân lực để bố trí các nơi nhằm kiểm tra, giám sát, phát hiện người vi phạm.

Mới đây, để nâng cao hiệu quả thực hiện Luật PCTH thuốc lá, tăng cường sự giám sát của người dân, kịp thời tiếp nhận, xử lý thông tin phản ảnh về các hành vi vi phạm Luật PCTH của thuốc lá, Quỹ PCTH thuốc lá (Bộ Y tế) đã xây dựng và thí điểm ứng dụng Vn0khoithuoc (app trên điện thoại di động), giúp người dân phản ảnh các vi phạm liên quan đến thuốc lá tới cơ quan chức năng.

Ứng dụng này cho phép người dân chụp và gửi hình ảnh vi phạm Luật PCTH thuốc lá tới các cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời. Tuy nhiên, giải pháp này chưa đem lại hiệu quả, bởi không phải ai cũng có điện thoại thông minh, có kết nối internet để chụp, gửi hình ảnh. Ngoài ra, việc chụp và sử dụng ảnh người khác khi không có sự đồng ý của người đó là vi phạm luật pháp.

Trước những khó khăn trong công tác xử lý hành vi hút thuốc lá nơi công cộng, ý kiến của các chuyên gia cho rằng, cần thực hiện song song 2 biện pháp. Thứ nhất là tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá và lợi ích của môi trường không khói thuốc lá, đặc biệt tác động đến những người có người thân hút thuốc lá để vận động người nhà bỏ hút thuốc. Thứ hai là tăng thuế thật cao đối với mặt hàng thuốc lá để “đánh” vào túi tiền người hút thuốc.

Khi bao thuốc lá tăng giá lên gấp 3-4 lần hoặc nhiều hơn nữa thì người hút sẽ phải cân nhắc, từ đó có thể giảm dần và tiến tới bỏ hút nếu không đủ tiền để mua hoặc mua thường xuyên. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là ý thức của những người hút thuốc lá đối với sức khỏe của mình, gia đình và cộng đồng.

Phương Liễu