Ngăn tình trạng ồ ạt rút bảo hiểm xã hội một lần

Dịch bệnh Covid-19 đã được kiểm soát nhưng do tình hình kinh tế thế giới bất ổn nên việc sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn, không ít DN trên địa bàn tỉnh không có đơn hàng phải dừng hoạt động. Thực trạng này đã khiến hàng ngàn người lao động (NLĐ) mất việc.

Dịch bệnh Covid-19 đã được kiểm soát nhưng do tình hình kinh tế thế giới bất ổn nên việc sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp (DN) gặp khó khăn, không ít DN trên địa bàn tỉnh không có đơn hàng phải dừng hoạt động. Thực trạng này đã khiến hàng ngàn người lao động (NLĐ) mất việc.

Người lao động chờ làm thủ tục rút bảo hiểm xã hội một lần tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh. Ảnh: P.Liễu

Trước thực trạng đó, NLĐ, đặc biệt là những lao động đứng tuổi đã phải rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần để trang trải cuộc sống, cầm cự trong thời gian tìm việc khác.

* Cầm cự trang trải cuộc sống và tìm việc mới

Ông Nguyễn Văn Thảnh (51 tuổi, quê tỉnh An Giang, hiện ở trọ tại P.Long Bình, TP.Biên Hòa) kể, ông làm nghề lái xe nâng trong một nhà máy ở Khu công nghiệp Long Bình, nhưng đã bị mất việc gần 1 năm qua khi công ty không còn đơn hàng. Mặc dù đã dành thời gian đi tìm việc nhưng thật sự quá khó, vì ông đã lớn tuổi. Để sống qua ngày, ông Thảnh chạy xe ôm nhưng thu nhập rất bấp bênh.

Xếp hàng chờ làm thủ tục rút BHXH một lần ở trụ sở BHXH tỉnh, ông Thảnh chia sẻ: “Tôi tham gia BHXH được 17 năm và rất muốn để dành sau này lãnh lương hưu. Nhưng tuần trước, dưới quê gọi điện báo tin mẹ tôi bị tai biến cần tiền chữa bệnh, tôi đành phải rút BHXH một lần. Dù biết bất lợi, nhưng không còn cách nào khác để lo cho mẹ và cuộc sống trước mắt”.

Mất việc, giảm việc khiến không ít NLĐ gặp khó khăn, cần tiền để trang trải, nhưng nhiều NLĐ cũng lo lắng khi nghe thông tin chính sách rút BHXH một lần sau này sẽ có thay đổi lớn.

Tham gia BHXH được 18 năm nhưng vẫn quyết định đi rút BHXH một lần, chị Nguyễn Trúc Quỳnh (ngụ P.Tân Mai, TP.Biên Hòa) cho hay, khi biết thông tin Bộ LĐ-TBXH đang có dự thảo đề cương sửa đổi Luật BHXH và đề xuất sau này chỉ cho NLĐ rút BHXH một lần không quá 50% thời gian hoặc chỉ được rút ở phần NLĐ đóng vào Quỹ BHXH 8%, còn phần 14% do người sử dụng lao động đóng sẽ giữ lại để sau này chia sẻ với những NLĐ không đủ điều kiện hưởng lương hưu, nên chị Quỳnh vội đi rút BHXH một lần vì sợ chính sách BHXH có thay đổi.

Có nhiều lý do để NLĐ ồ ạt đi rút BHXH, trong đó không ít người cho rằng chờ đến lúc nhận lương hưu thì quá lâu nên đã… làm một lần cho gọn.

Bà Trần Thanh Mẫn (ngụ P.Bình Đa, TP.Biên Hòa), đã tham gia BHXH được 19 năm. Bà Mẫn chia sẻ: “Tôi rất muốn giữ lại để sau này hưởng lương hưu, nhưng hiện nay tôi thất nghiệp do công ty cắt giảm lao động. Mấy tháng nay, cả gia đình 4 người sống dựa vào thu nhập sửa, vá xe của chồng nhưng vẫn không đủ sống khi phải nuôi mẹ già và 2 con đi học. Thời gian chờ đến tuổi nghỉ hưu để được nhận lương hưu hơn chục năm nữa là quá lâu, trong khi gia đình tôi cần chi phí để trang trải cuộc sống”.

Với số tiền rút BHXH một lần được ngót trăm triệu đồng, bà Mẫn đã mua chiếc xe làm phương tiện bán xôi và bánh mì mỗi sáng, tạm trang trải qua ngày, có tiền đóng học phí cho con, trả tiền thuê nhà và chi phí hàng ngày.

* Nhiều bất lợi khi rút BHXH một lần

Trao đổi với chúng tôi về tình trạng NLĐ rút BHXH một lần tăng cao, Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2023, đã có hơn 15 ngàn người rút BHXH. Điều đáng nói là từ đầu năm 2023 đến nay, người rút BHXH một lần đang trẻ hóa.

Theo ông Phạm Minh Thành, nguyên nhân số NLĐ rút BHXH một lần tăng cao đột biến là từ năm 2020 đến nay, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19; xung đột Nga - Ukraine khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đứt  gãy, nhiều DN gặp khó khăn trong sản xuất, NLĐ bị mất việc làm nên có xu hướng rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống trước mắt. Ngoài ra, dự thảo Luật BHXH sửa đổi đang có những đề xuất thay đổi phương án rút BHXH một lần… khiến nhiều NLĐ đổ xô đi rút BHXH một lần. Việc rút BHXH một lần sẽ khiến nhiều người sau khi hết tuổi lao động sẽ không có lương hưu, tạo thêm gánh nặng an sinh xã hội cho Nhà nước.

Ông Phạm Minh Thành nhấn mạnh, khi rút BHXH một lần sẽ có nhiều bất lợi như: hết tuổi lao động sẽ không có lương hưu hàng tháng; mất cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu; số tiền nhận BHXH một lần sẽ thiệt hơn so với số tiền đã đóng vào Quỹ BHXH; người thân (đối tượng theo quy định) không được hưởng chế độ tử tuất khi chẳng may người hưởng lương hưu qua đời… Do đó, nếu quá khó khăn, không có khả năng đóng BHXH, NLĐ nên bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện tham gia BHXH tiếp tục khi có việc làm mới hoặc tham gia tự nguyện sau này.

Thực tế với nhiều người, số tiền rút BHXH một lần cũng chỉ đủ trang trải trong vài tháng ngắn ngủi và lại tiếp tục lo mưu sinh cho tuổi già. Thực trạng này rất đáng lo ngại, không chỉ gây thiệt thòi lớn về quyền lợi của NLĐ, mà còn tạo hệ lụy cho an sinh xã hội quốc gia khi dân số Việt Nam đang bắt đầu già hóa.

Phương Liễu