Đội tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup 2018 là một trong những sự kiện lớn trong năm qua trên các trang bìa báo trong nước.
Đội tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup 2018 là một trong những sự kiện lớn trong năm qua trên các trang bìa báo trong nước.
 |
| Xuống đường mừng chiến thắng của đội tuyển bóng đá Việt Nam trong đêm 15-12-2018. (Ảnh: Trung Nghĩa) |
Giai phẩm Xuân Đồng Nai xin giới thiệu góc nhìn riêng rất thú vị của nhà báo Trung Nghĩa - người có 18 năm kinh nghiệm làm phóng viên, biên tập viên Báo Tuổi Trẻ (2000-2018) và nguyên là nhà sản xuất của Cơ quan Truyền thông quốc gia Australia ABC (2010-2012).
* Cơ hội vàng cho báo chí
Chung kết Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á AFF Cup diễn ra vào tối thứ bảy 15-12-2018 và việc lên ngôi vương (được tin tưởng, dự báo trước 90%) của đội tuyển Việt Nam là cơ hội vàng cho các tòa soạn báo thực thi chức nghiệp của mình để phục vụ độc giả thông qua việc tường thuật sự kiện lớn (breaking news) làm nức lòng hàng triệu triệu trái tim người hâm mộ cả nước.
 |
| Tác giả Trung Nghĩa |
Hẳn trong suốt ngày thứ bảy 15-12 (và cả nhiều ngày trước đó), các tòa soạn đã phải lên kế hoạch sơ bộ lẫn chi tiết về việc tường thuật một chiến thắng rất gần kề của đội tuyển quốc gia cho cả báo điện tử lẫn báo giấy.
Hai tờ nhật báo tại TP.Hồ Chí Minh - Tuổi Trẻ và Người Lao Động - đều phối hợp nhà tài trợ để in một poster màu khổ lớn tặng kèm cho bạn đọc nhật báo sáng thứ bảy 15-12. Nhiều bạn đọc đã dùng những tấm poster này dán lên tường nhà, quán cà phê… làm kỷ niệm hoặc mang theo cổ động khi đi xem trực tiếp truyền hình trận chung kết ở tụ điểm công cộng.
Cách làm trên cho thấy nỗ lực của các cơ quan báo chí Việt Nam trong việc gia tăng “giá trị cộng thêm” của tờ báo ưu đãi cho bạn đọc, thể hiện sự nhạy bén trước dòng chảy sự kiện và mẫn cảm với điều công chúng quan tâm. Tất cả những yếu tố này là hết sức đáng khích lệ trong thời buổi báo giấy ngày càng gặp nhiều khó khăn và lượng bản in ít dần do độc giả thay đổi thói quen tiếp cận thông tin (chuyển sang đọc báo điện tử và theo dõi newsfeed trên mạng xã hội).
Ngày chủ nhật 16-12-2018, vốn là ngày định kỳ nhiều tờ báo in trang nhất (front page) và nhiều trang trong 4 màu, thật là cơ hội không thể tuyệt vời hơn để tường thuật hoành tráng và đẹp đẽ chiến thắng lịch sử của đội tuyển Việt Nam, nhất là phần hình ảnh.
Giả định nếu ngày 16-12 không phải là ngày chủ nhật in màu, thì thiết nghĩ nhiều tờ báo cũng sẽ chịu chơi và chịu chi cho bạn đọc của mình để phá lệ in màu ít nhất là trang 1 để mừng “Việt Nam vô địch”. (Tờ Tuổi Trẻ từng thực hiện điều thú vị này vào tháng 1-2018 sau trận U.23 VN lọt vào chung kết).
Trong cơn lốc nóng bỏng của một breaking news tầm cỡ và dạng… 10 năm có một đúng nghĩa đen này - Việt Nam vô địch AFF Cup - các trang báo điện tử có thế thượng phong cả về chất (multimedia) lẫn về lượng (một trang tin hot với giới trẻ như Kênh 14 đăng tải cả trăm tin bài về trận chung kết đêm 15-12).
Nhưng thế thượng phong đó chưa là tuyệt đối. Các tờ báo giấy - xuất bản chậm hơn sự kiện một giấc ngủ - có đặc quyền sở trường còn lại của mình là các bài phân tích chuyên sâu, lý giải nguyên nhân, tìm kiếm chuyện hậu trường ít ai biết, đào sâu chân dung nhân vật được triệu người hâm mộ, và - đặc biệt là, những bức ảnh báo giấy bắt buộc phải đặc sắc nhất (vì nó có thời gian chọn lựa để thiết kế trình bày chứ không phải xuất bản live từng phút trên báo điện tử).
* “Vũ khí” tít tựa
Một vũ khí không kém của báo giấy (và làm “đau đầu” ê-kíp tòa soạn trực nhất) đó chính là việc chọn tít cho trang một (cũng như các bài trang trong) sao cho hay, hấp dẫn, cảm xúc và phản ánh khả quát nhất tâm điểm sự kiện đã xảy ra.
Trong các yêu cầu trên, yếu tố “cảm xúc nhất” dần dà được đặt lên hàng đầu bởi mọi thông tin cần cung cấp khác cho bạn đọc qua tít hầu như đã được báo điện tử xài hết sạch rồi.
Ngay trong cuộc đấu về “tít tựa cảm xúc”, báo điện tử vẫn… chiếm thượng phong nốt về độ nhanh, nhạy bén và cập nhật sát sao diễn biến cảm xúc của công chúng từ mạng xã hội. Một thử thách quá khó và ngày càng khó cho các tòa soạn báo giấy trong việc nghĩ ra một cái tít cảm xúc nhất, mới lạ nhất trong thời buổi hôm nay!
Thành thử, buổi sáng chủ nhật đẹp trời bạn thức dậy, lòng vẫn vui về trận cầu tuyệt vời đêm qua cũng như cảm xúc ngất ngây giữa biển người đổ ra phố xá reo hò, tay bạn cầm những tờ báo giấy và mắt bạn lướt qua những tít tựa front page. Bạn mong chờ điều gì? Mong chờ bật thốt lên một tiếng “À! Ồ!” đầy thú vị khi mắt nhìn thấy một tít tựa nói lên được / nói hộ được lòng bạn, đồng cảm với trái tim bạn và triệu triệu người “đi bão” đêm qua nữa.
Chúng ta cùng một lần nữa “À! Ồ!” với các tựa trang nhất báo ra ngày 16-12-2018 (chữ in hoa và chữ thường nguyên văn) hoặc đôi ngày sau đó:
- Tiền Phong: “CHIẾN THẮNG của sức trẻ và bản lĩnh”
- Sài Gòn Giải Phóng: “Tuyệt vời bóng đá Việt Nam”
- Tuổi Trẻ: “Dấu ấn trong đêm đăng quang”
- Thanh Niên: “CÁM ƠN đội tuyển Việt Nam!”
- Người Lao Động: “Nhà vô địch TUYỆT VỜI!”
- An Ninh Thủ đô: “TUYỆT VỜI VIỆT NAM VÔ ĐỊCH AFF CUP 2018”
- Thể Thao TP.HCM: “MỘT THẾ HỆ VÀNG MƯỜI”
- Đồng Nai: “Triệu trái tim cùng chung nhịp đập”
* Hình ảnh đặc sắc là tiêu chí bắt buộc
Về những bức ảnh front page trên báo giấy, như đã nói ở phần trên, các tòa soạn báo in có-thời-gian-chọn-lựa, dù là 15 hay 30 phút kể từ khi nhận ảnh gửi về từ các phóng viên tác nghiệp khắp nơi, nên đòi hỏi yêu cầu cao là cần chọn được ảnh vedette trang nhất và các ảnh kèm bài viết trang trong xuất sắc nhất, tiêu biểu và cảm xúc nhất.
 |
Với sự kiện đội tuyển thể thao vô địch một giải đấu lớn, đặc biệt là đội tuyển quốc gia mình, 100% (tuyệt đại đa số) các tờ báo trên thế giới đều đăng hình tập thể đội tuyển ấy ngực đeo huy chương, tay giương cao cúp vàng (vì hai thứ này mang tính biểu tượng thành tựu chính thức nhất). Các hình ảnh được phân loại thứ tự chọn ưu tiên như sau:
- Ảnh tập thể trên bục đăng quang podium, đội trưởng giương cúp vàng.
- Ảnh tập thể tung huấn luyện viên lên trời.
- Ảnh vài cá nhân xuất sắc nhất, được yêu mến nhất (ví dụ trong đêm 15-12-2018 là Quang Hải, Anh Đức) ăn mừng cùng đồng đội sau trận đấu.
- Ảnh muôn vạn cổ động viên trong sân lẫn ngoài sân ăn mừng. (cái gì riêng, độc đáo càng tốt: mẹ địu con thơ trên khán đài, bà cụ 90 lẫn trẻ sơ sinh đi bão, đám thanh niên múa hát trên phố…).
- Các ảnh mang tính xâu chuỗi dấu ấn từ trận cầu lịch sử (pha ghi bàn, pha ăn mừng, pha thẻ đỏ bước ngoặt…).
Nhưng, dẫu công thức có truyền thống và “tuyệt đại đa số” đến đâu thì vẫn có chỗ cho sự sáng tạo hoặc ngoại lệ, miễn là nó chất lượng vượt trội hơn truyền thống hoặc nó tiêu biểu, cảm xúc hơn cả truyền thống. Nhớ lại trong trận chung kết U.23 châu Á tại Thường Châu (Trung Quốc) đầu năm 2018, bức ảnh mà các nhật báo nên đăng chắc chắn phải là bức ảnh các tuyển thủ áo đỏ đè lên nhau mừng bàn gỡ hòa của Quang Hải trong tuyết bay trắng trời. Bởi đó là bức ảnh chứa quá nhiều yếu tố đặc sắc trong một bức ảnh: chất “sử thi anh hùng ca” (epic), tính bi tráng, tương phản (contrast), tâm điểm (hi-point), lan truyền trên mạng (viral) và gây xúc động lẫn tự hào trong lòng người mãnh liệt nhất.
* Vĩ thanh
Những số báo giấy “The morning after the night before” (hàm ý phát hành buổi sáng ngày mới sau đêm qua diễn ra sự kiện đặc biệt) như ra ngày 16-12-2018 sau đêm chung kết AFF Cup thường vỡ òa niềm vui cho cả những người làm nghề truyền thông lẫn công chúng thụ hưởng.
Ngoài là số báo thông thường, các số báo này còn mang “sứ mệnh” là ấn phẩm kỷ niệm (souvenir edition) hay số đặc biệt (special edition) dành cho độc giả. Bởi họ không chỉ đọc mà còn rất nhiều, rất nhiều người sẽ nâng niu lưu trữ như một cách gìn giữ mãi mãi tình yêu dành cho đội tuyển quốc gia, lòng tự hào dân tộc, duy trì niềm vui khó quên và những kỷ niệm đáng nhớ trong đời. Hãy tưởng tượng một mai, người cha già có thể nói với người con cháu nào đó rằng: “Nào, con ngồi xuống đây để cha kể cho con nghe về một huyền thoại 20 năm trước ở bão tuyết Thường Châu rồi bão lửa Mỹ Đình, ông Park Hang-seo cùng đội Việt Nam đã viết nên trang sử…”).
Đó là lý do vì sao các tòa soạn luôn đau đầu chuẩn bị và đầy nhiệt huyết để làm số báo “The morning after the night before” với mục tiêu tối thượng là chất lượng nội dung phải xuất sắc, độc đáo, dùng hai hình thái cổ điển tiêu biểu nhất để phản ánh được sự xuất sắc và độc đáo đó chính là: tít và hình ảnh/trình bày. Và giờ đây, báo giấy Việt Nam cũng đã quá quen những hình thái bổ sung đắc lực thêm nữa như infographic (thông tin đồ họa), data journalism (báo chí dữ liệu) để làm phong phú cách cung cấp thông tin cho độc giả trong thời đại mới.
TRUNG NGHĨA
