Giải phóng "cứ điểm" ấp chiến lược Thái Lạc bằng "chính sách 10 điểm"

Vào lúc 16 giờ 30 chiều thứ bảy 26-4-1975 xuất phát từ Bình Sơn, Quân đoàn 2 triển khai đội hình chiến đấu. Sư đoàn 304 theo đường 15B tiến về căn cứ quân sự Nước Trong của địch. Sư đoàn 325 theo lộ 25 qua Lộc An tiến vào quận lỵ Long Thành.

Ông Chín Công (Nguyễn Minh Công)

Vào lúc 16 giờ 30 chiều thứ bảy 26-4-1975 xuất phát từ Bình Sơn, Quân đoàn 2 triển khai đội hình chiến đấu. Sư đoàn 304 theo đường 15B tiến về căn cứ quân sự Nước Trong của địch. Sư đoàn 325 theo lộ 25 qua Lộc An tiến vào quận lỵ Long Thành. Đến 17 giờ, trong khi Sư đoàn 304 bắt đầu tấn công vào trường thiết giáp, trường sĩ quan lục quân, trường cảnh sát quốc gia quân khu III của ngụy, thì pháo của Sư đoàn 325 đặt tại cánh đồng Sở Hoàng thuộc xã Long An bắn vào chi khu Long Thành. Loạt đạn rót vào chi khu và dinh quận ly  đã diệt gần 2 trung đội bảo an của địch, quận trưởng Long Thành Hà Văn Sáu trúng miểng đạn ở đùi. Đến 22 giờ đêm, những đồn bót của quân địch bảo vệ chung quanh quận ly  như: Cần Quản Thủ, ngã ba Bàu Xéo, Liên Kim Sơn, chốt cầu Đen, chốt Bàu Cá lần lượt bị phá hủy. Quân địch rút chạy vào trong quận cố thủ. Thị trấn Long Thành chìm ngập trong lửa đạn, toàn bộ hệ thống điện bị cắt đứt. Trong cơn hoảng loạn, quận trưởng Hà Văn Sáu bắt lính cõng theo đường hào chạy qua khu Liên Kim Sơn rồi ra gò Dầu Ba cướp thuyền dân đẩy ra ấp Bà Chèo. Biết tin, toàn bộ binh lính trong quận Long Thành tháo chạy.

Khu căn cứ quân sự Nước Trong của địch với 5 tiểu đoàn chốt giữ có sự yểm trợ của 50 chiếc xe tăng của thiết giáp đoàn 22, làm cho Sư đoàn 304 phải nhờ pháo và xe tăng của Lữ 203 mở nhiều đợt phối hợp tấn công mà mãi đến 15 giờ chiều ngày 27-4 mới đập tan hoàn toàn mọi sự kháng cự của căn cứ quân sự này. Thế nhưng cho đến ngày 28-4, có một ấp nhỏ của xã Long An nằm giáp với thị trấn Long Thành vẫn chưa thể nào giải phóng được. Đó là ấp Thái Lạc. Ấp này thực chất là một ấp chiến lược đặc biệt nằm trên quốc lộ 15 (nay là quốc lộ 51) gồm toàn đồng bào giáo dân di cư từ miền Bắc vào. Chung quanh ấp có hàng rào tre gai dày đặc, hệ thống giao thông hào, mấy lớp hàng rào kẽm gai rồi mới đến những khu nhà dân. Muốn vào ấp chỉ có con đường duy nhất vào ngay cửa nhà thờ Thái Lạc. Ngoài cổng ấp Thái Lạc có lực lượng canh phòng rất nghiêm ngặt. Toàn dân trong ấp đều được trang bị vũ khí... Hai ngày trước đó, theo yêu cầu của linh mục Trần Quang Vũ - cha xứ nhà thờ Thái Lạc, quận trưởng Hà Văn Sáu đã tăng viện thêm cho ấp Thái Lạc cả đại đội 3 thuộc tiểu đoàn 309 ngụy. Đến sáng ngày 28-4-1975, lực lượng vũ trang địch ở ấp Thái Lạc được tăng cường rất mạnh. Ngoài Đại đội 3 còn có 2 trung đội địa phương quận từ Đập Nước, Cầu Hưu chạy vào, một số binh lính, sĩ quan Trung đội 46 làm nhiệm vụ bảo vệ quận lỵ Long Thành cũng rút vào đây. Đặc biệt, bọn dân vệ, phòng vệ dân sự được trang bị mạnh và rất hung hăng. Từ tối 26-4, lực lượng du kích kết hợp cùng các đơn vị bộ đội đã bao vây ấp Thái Lạc, rất nhiều lần gọi loa lên hàng nhưng cái ấp cuối cùng của huyện Long Thành này vẫn ngoan cố trả lời bằng tiếng súng.

Vừa phá vỡ đồn Quán Chim, giải quyết xong việc 1 tiểu đoàn lính ngụy đi trên 3 tàu quân sự và 9 xuồng máy kéo cờ trắng xin hàng ở bến Gò Dầu vào lúc 10 giờ kém 15 phút, Đại đội 27 được lệnh kết hợp cùng lực lượng của Trung đoàn 4 phải quay về Long An "giải quyết gấp" ấp Thái Lạc. Tổ chức 3 đợt tấn công liên tiếp, 21 chiến sĩ hy sinh nhưng lực lượng cách mạng vẫn không vào được ấp Thái Lạc. Người chỉ huy trận đánh liền báo cáo với Bộ chỉ huy mặt trận xin cho pháo bắn hủy diệt. Ông Ba Sơn (Nguyễn Thanh Sơn) vào thời điểm đó đang giữ cương vị quyền Bí thư Huyện ủy Long Thành (hiện đang nghỉ hưu ở Long Thành) nhớ lại: "Tình hình lúc đó hết sức căng thẳng. Đồng chí Lê Trọng Tấn - Tư lệnh mặt trận phía Đông cho hỏi ý kiến địa phương về việc bắn pháo hủy diệt. Đồng chí Hai Thông (Nguyễn Văn Thông), Bí thư Tỉnh ủy Biên Hòa đang chỉ đạo mặt trận cánh đông nam quyết liệt phản đối. Đồng chí Hai Thông cho rằng: "Ta không được dùng pháo hủy diệt ấp Thái Lạc vì hiện giờ trong đó còn rất đông đồng bào. Chỉ có một số rất ít thành phần ngoan cố chống lại, nếu ta hủy diệt bằng hỏa lực mạnh gây thương vong cho đồng bào vô tội là thất sách rất lớn về chính trị. Đây lại là ấp mà hầu hết đồng bào công giáo di cư lâu nay không có dịp tiếp xúc với cách mạng, ta cần phải kiên trì giáo dục, thuyết phục họ để họ nhận ra chân lý mà theo ta chớ tuyệt đối không được tàn sát đồng bào".

Liền sau đó, Tư lệnh chỉ huy mặt trận chỉ thị: "Phải thực hiện cho được nhiệm vụ tiêu diệt bọn ngoan cố, nhưng tuyệt đối không được sử dụng pháo gây thương vong cho dân" và lệnh cho Sư đoàn 325 điều thêm 1 đại đội kết hợp với Đại hội 2 biệt động của huyện quyết tiêu diệt "cứ điểm" còn chống đối với quyết liệt này. Tức tốc 2 cánh quân tăng viện được triển khai: từ quốc lộ 15 dùng cối 81 ly bắn hỗ trợ cho bộ binh tràn vào. Đơn vị biệt động từ cánh đồng Bưng Cơ xông vô đánh. Đứng trước tình thế nguy ngập, bọn lính thấy không thể chống cự nổi nữa bèn mở đường máu tháo chạy ra khu Gò Mã thuộc ấp Hàng Gòn rồi lẫn vào rừng cao su. Riêng bọn dân vệ, phòng vệ của ấp Thái Lạc vẫn tử thủ trong nhà dân và tiếp tục bắn lén. Có mấy chiến sĩ ta bị thương bị chúng bắt được đánh đập hết sức dã man. Đồng chí Hai Thông thấy tình hình này nếu để kéo dài sẽ rất nguy hiểm liền kêu đồng chí Chín Công (Nguyễn Minh Công), Ủy viên thường vụ Huyện ủy Long Thành phải bằng mọi cách thuyết phục bọn ngoan cố còn lại trong ấp buông súng quy hàng tránh đổ máu vô ích vì toàn bộ quận Long Thành đang nằm trong vòng kiểm soát của bộ đội cách mạng. Vừa nhận chỉ thị của Bí thư Tỉnh ủy Hai Thông, Chín Công được đồng chí Năm Hùng, cán bộ binh vận tỉnh đang phụ trách xã Long An báo cho biết là đang tạm giữ một cha đạo của nhà thờ Thái Lạc. Đồng chí Chín Công tức tốc đến gặp ngay vị linh mục này. Sau những lời chào hỏi xã giao, đồng chí Chín Công thông báo ngắn gọn cho linh mục Trần Quang Vũ về diễn tiến tình hình đang xảy ra bên ngoài. Linh mục Vũ ngồi im lặng nghe với thái độ khá bình thản. Nhưng khi nghe Chín Công đọc 10 điều kỷ luật của bộ đội, cán bộ trong vùng giải phóng và chính sách mười điểm của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam (MTDTGPMN) thì linh mục Vũ gần như hoàn toàn bất ngờ. Ông bật khóc và nói:

- Thưa ông! Bây giờ được nghe cương lĩnh, chính sách của Mặt trận giải phóng, tôi mới biết ra là cách mạng có đường lối, chủ trương đâu đó cụ thể, rõ ràng chứ cách mạng, xin lỗi quý ông... không phải là bọn cộng sản vô thần, khát máu, tam vô như lâu nay tôi vẫn tưởng. Vậy là chúng tôi đã bị "bóp méo" sự thật. Ai cũng tưởng rằng Cộng sản vào được sẽ moi gan, móc ruột không tha một ai có đạo đã rời bỏ miền Bắc di cư vào đây. Bây giờ tôi mới thực sự hiểu là chúng tôi đã nhầm. Tôi xin phép được về khuyên bảo anh em bỏ súng quy hàng cách mạng.

Đồng chí Chín Công liền cho người lấy chiếc xe Toyota (bị bỏ trên đường 15 đoạn xã Long Phước) chở linh mục Trần Quang Vũ về tận cổng nhà thờ Thái Lạc. Và không đầy hai giờ sau, 2 xe lam chở đầy đạn và súng các loại như M79, M72, tiểu liên và 2 súng cối 60 ly, 2 máy PRC- 25 cùng toàn bộ hồ sơ, sổ sách đến nộp cho Ủy ban quân quản thị trấn Long Thành.

Nhắc lại chuyện cách đây đúng 31 năm giải phóng ấp Thái Lạc bằng "chính sách 10 điểm" của MTDTGPMN, đồng chí Chín Công rất đỗi tự hào và cho biết thêm:

- Sau khi kêu gọi bà con giáo dân ấp Thái Lạc hạ vũ khí, giao nộp cho chính quyền cách mạng, sáng ngày 1-5-1975 tại lễ kỷ niệm ngày quốc tế lao động lần đầu tiên được tổ chức ở Long Thành, linh mục Trần Quang Vũ còn đọc một bài phát biểu vạch trần luận điệu gian trá của bọn Mỹ ngụy trong việc chia rẽ gây hận thù giữa bà con có đạo với cách mạng. Và vị linh mục Vũ nhà thờ Thái Lạc lại khóc trước hàng ngàn người dân thị trấn Long Thành đang tham gia buổi lễ. Sau đó, chính linh mục cũng đã đồng ý hiến nhà chung ở thị trấn làm nhà trẻ 8-3, rồi làm văn phòng của Huyện ủy (khi Nhơn Trạch sáp nhập với Long Thành).

Bùi Thuận