Giữ chân người lao động ở lại lưới an sinh

Tình trạng người lao động (NLĐ) rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần lâu nay khá phổ biến, nhất là ở những địa phương tập trung đông công nhân lao động. Điều này về lâu dài sẽ làm ảnh hưởng đến lưới an sinh xã hội và gây thiệt thòi cho NLĐ khi hết tuổi lao động không có lương hưu cùng một số chế độ, chính sách khác.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng NLĐ rút BHXH gia tăng là do đời sống gặp khó khăn. Việc rút BHXH một lần có thể giúp họ có khoản tiền để trang trải chi phí cuộc sống trước mắt. Làn sóng rút BHXH một lần gia tăng mạnh ở thời điểm hậu đại dịch Covid-19, khi nhiều lao động bị mất việc làm, không có thu nhập trong khi các khoản chi tiêu trong gia đình không thể cắt giảm. Thông tin từ BHXH Việt Nam cho biết, giai đoạn 2016-2022, cả nước có hơn 4,9 triệu lượt NLĐ đề nghị và được giải quyết hưởng BHXH một lần. Số người hưởng BHXH một lần năm sau luôn cao hơn năm trước với tốc độ tăng trung bình mỗi năm khoảng 10%.

Việc NLĐ rút BHXH một lần ngoài việc không có lương hưu khi hết tuổi lao động, còn mất đi cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí. Trong khi đó, khi về hưu, họ không có thu nhập, tuổi cao, nguy cơ bệnh tật là rất lớn. Không có “của để dành” này, NLĐ sẽ gặp nhiều khó khăn, nhất là với những người không có tiền tích cóp. Thực tế cũng cho thấy, bên cạnh một bộ phận NLĐ chưa hiểu rõ lợi ích từ việc không nên rút BHXH một lần, vẫn còn những NLĐ dù hiểu rõ tác hại nhưng vì để giải quyết công việc trước mắt đành chấp nhận rút BHXH.

Để bảo vệ lưới an sinh xã hội và quyền lợi của NLĐ, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV mới đây, Luật BHXH sửa đổi đã được thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1-7-2025. Luật quy định rõ: NLĐ có thời gian đóng BHXH trước ngày luật này có hiệu lực thi hành (từ ngày 1-7-2025), sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc, tự nguyện và thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được rút BHXH một lần. Sau thời gian luật có hiệu lực thi hành sẽ không được rút BHXH một lần nữa. Như vậy, NLĐ bắt đầu tham gia BHXH từ khi Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực không được nhận BHXH một lần theo điều kiện này.

Luật BHXH sửa đổi chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: người đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng BHXH để hưởng lương hưu hoặc ra nước ngoài định cư hoặc đang mắc một trong những bệnh: ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS hoặc người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng.

Những quy định mới trong Luật BHXH sửa đổi hy vọng sẽ từng bước khắc phục được tình trạng hưởng BHXH một lần phổ biến thời gian qua, giúp NLĐ được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, đảm bảo cuộc sống khi về già và giữ chân NLĐ ở lại lưới an sinh xã hội.

Minh Ngọc