Nghệ sĩ Trâm Oanh và 'giấc mơ' với đờn ca tài tử

Năm 2022 là năm nghệ sĩ Nguyễn Trâm Oanh (ngụ P.Tân Tiến, TP.Biên Hòa) gặt hái nhiều kết quả trong hoạt động nghệ thuật. Nghệ sĩ liên tiếp đoạt các huy chương vàng, bạc khu vực và toàn quốc.

Năm 2022 là năm nghệ sĩ Nguyễn Trâm Oanh (ngụ P.Tân Tiến, TP.Biên Hòa) gặt hái nhiều kết quả trong hoạt động nghệ thuật. Nghệ sĩ liên tiếp đoạt các huy chương vàng, bạc khu vực và toàn quốc.

Nghệ sĩ Trâm Oanh bên cây đàn piano

Thuộc thế hệ đầu tiên của Đoàn Ca múa nhạc Đồng Nai (nay là Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai), nghệ sĩ Trâm Oanh được biết đến không chỉ bởi giọng ca ngọt ngào, sâu lắng; là người dẫn chương trình duyên dáng, mà còn là người sáng tác gần 100 bài vọng cổ và đờn ca tài tử (ĐCTT).

1. Tôi từng nghe nhiều nghệ sĩ, biên tập chương trình ở cơ sở gọi nghệ sĩ Trâm Oanh là “chị cả”, là người “thầy lớn” không chỉ ở đạo đức, nghề nghiệp mà còn rất đa tài. Từ những tò mò ấy, tôi đã tìm gặp và trò chuyện cùng bà. Đúng như hình dung, nghệ sĩ Trâm Oanh  dễ gần, cởi mở và tình cảm. Ở tuổi 62 nhưng bà vẫn chưa hết bận rộn với công việc, ngày ngày vẫn sáng tác vọng cổ và ĐCTT, đi tập huấn công tác dẫn chương trình, kỹ năng viết tin bài cho cán bộ văn hóa cơ sở, làm giám khảo trong các chương trình nghệ thuật ở huyện và tỉnh…

Nghệ sĩ Trâm Oanh kể, từ nhỏ bà đã rất yêu thích ca hát. Để theo đuổi nghệ thuật, bà quyết định học thêm về thanh nhạc tại Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai và học hỏi kinh nghiệm biểu diễn chuyên nghiệp từ các bậc đàn anh, đàn chị đi trước. Trong 10 năm 1976-1986, bà là diễn viên ca của Đoàn Ca múa nhạc Đồng Nai. Đây cũng là thời điểm bà đi biểu diễn ở mọi miền Tổ quốc, phục vụ đồng bào chiến sĩ và bà con nhân dân.

“Những năm hoạt động nghệ thuật ở Đoàn Ca múa nhạc Đồng Nai, chúng tôi ra Bắc, vào Nam, lên Tây nguyên, về miền Tây… biểu diễn. Mang danh nghệ sĩ của Đồng Nai đến với các tỉnh, thành phố, với chúng tôi vừa là trách nhiệm vừa là niềm vinh dự, tự hào. Điều đó nhắc nhở chúng tôi phải thể hiện tốt nhất, hay nhất các ca khúc. Mỗi suất diễn thời bấy giờ thu hút trên 1 ngàn lượt khán giả đến thưởng thức” - nghệ sĩ Trâm Oanh trải lòng.

2. Để dành nhiều thời gian hơn cho gia đình, năm 1986 nghệ sĩ Trâm Oanh đã chuyển công tác về Trung tâm Văn hóa tỉnh (nay là Trung tâm Văn hóa - điện ảnh tỉnh), phụ trách mảng tuyên truyền lưu động và triển lãm. Mặc dù mới chân ướt chân ráo về làm việc tại trung tâm nhưng trong thời gian này, bà vinh dự được lựa chọn là nghệ sĩ trẻ tham gia thuyết minh gian hàng triển lãm của tỉnh Đồng Nai tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng diễn ra ở Hà Nội.

“Tôi đã từng đến Hà Nội biểu diễn nhiều lần song lần tham gia thuyết minh mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng để lại nhiều kỷ niệm đáng nhớ nhất. Để hoàn thành nhiệm vụ, tôi được sự hướng dẫn tận tình của những người thầy vốn là “cây đa cây đề”. Ngoài kiến thức, kinh nghiệm, họ còn truyền cho tôi tình yêu nghề, nhờ vậy tôi có đủ động lực để tiếp tục theo đuổi công việc mình đã lựa chọn” - nghệ sĩ Trâm Oanh bộc bạch.

Vài năm trở lại đây, nghệ sĩ Trâm Oanh được giới văn nghệ sĩ biết đến nhiều hơn với vai trò là người sáng tác các bài vọng cổ và ĐCTT. Hiện bà đã có trong tay hơn 70 bài, trong đó khoảng 20 bài là viết cho riêng mình, còn lại viết về quê hương, đất nước, con người và những đổi thay của cuộc sống hiện tại. Bà chú trọng những bài vọng cổ và ĐCTT viết cho Đồng Nai. Có thể kể đến như: Đồng Nai vào xuân, Về với mẹ, Thăm đất Trấn Biên, Nhơn Trạch anh hùng, Phước Khánh một tình yêu…

Đặc biệt, các bài vọng cổ và ĐCTT do nghệ sĩ Trâm Oanh sáng tác khi tham gia liên hoan, hội diễn nghệ thuật khu vực, toàn quốc đoạt nhiều huy chương. Tiêu biểu như: huy chương vàng tác phẩm Đồng Nai đất thấm tình người (điệu Tây Thi) cuộc thi sáng tác 20 bài bản tổ tại hội diễn Tiếng hát miền Đông năm 2022; huy chương vàng tiết mục Về Đồng Nai hôm nay (điệu Giang Nam) tại liên hoan ĐCTT quốc gia năm 2022…

Nghệ sĩ Trâm Oanh nói rằng, bà chủ yếu hát tân nhạc còn ĐCTT thì không biết hát. Tuy nhiên, để có thể sáng tác những lời mới hôm nay, đạt nhiều kết quả tốt là nhờ nghệ nhân Phạm Lơ, Năm Lợi… nhiệt tình hướng dẫn, động viên cộng với những nghiên cứu, tìm tòi của bản thân nhằm mang đến sinh khí mới cho ĐCTT.

Bà chia sẻ: “Trước khi nghỉ hưu, tôi theo đội tuyên truyền lưu động và CLB ĐCTT đi biểu diễn khắp nơi. Tôi nhận thấy, bà con ở vùng nông thôn thường xuyên hát đi hát lại những bài bản cũ, cách đây cả trăm năm. Điều này đã thôi thúc tôi viết thêm nhiều bài bản mới, phù hợp với con người và vùng đất Đồng Nai hôm nay”.

3. Khi nhắc đến vọng cổ và ĐCTT, nghệ sĩ Trâm Oanh rất hào hứng nhưng bà cũng bày tỏ nhiều trăn trở. Bởi hiện nay rất ít người hiểu sâu và đam mê ĐCTT. Bà khẳng định giá trị của ĐCTT không đơn giản chỉ ở phần nhạc, lời ca mà đó còn là nhân cách, là nền nếp, lối ứng xử văn minh, nghĩa tình... của người dân Đồng Nai nói riêng, Nam bộ nói chung.

Theo nghệ sĩ Trâm Oanh, để gìn giữ, phát huy và nâng cao hiệu quả của loại hình nghệ thuật ĐCTT hiện nay, ngoài việc có thêm hỗ trợ kinh phí để tổ chức các hội diễn ĐCTT từ tỉnh đến cơ sở thì rất cần mở các lớp dạy tài tử, cải lương trong nhà trường, đặc biệt là tại trường nghệ thuật. Dù bằng bất cứ hình thức nào, chỉ cần vài người biết hát, thích hát nhạc tài tử, vài người theo học ĐCTT thì chắc chắn việc bảo tồn, phát huy sẽ ngày càng hiệu quả.

Ở tuổi 62 nhưng nghệ sĩ Trâm Oanh vẫn chưa dừng lại với “cuộc chơi” cùng nghệ thuật. Chính vì lẽ đó, suốt nhiều năm dù đã nghỉ hưu, sức khỏe không còn được như xưa nhưng bà vẫn miệt mài đi nói chuyện chuyên đề về văn hóa, lồng ghép hướng dẫn sáng tác lời mới cho ĐCTT, cách dẫn chương trình nghệ thuật… ở khắp các trường học, các trung tâm văn hóa, nhà văn hóa trong và ngoài tỉnh. Đây là cách bà giữ lửa với nghệ thuật và truyền lửa cho người trẻ hôm nay.

Ly Na