Tôi muốn cùng nông dân bắt tay xây dựng chuỗi sản xuất nông nghiệp tuần hoàn

Tập đoàn Quế Lâm (TP.HCM) là doanh nghiệp (DN) đi tiên phong làm nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam. Đến nay, DN đã xây dựng được chuỗi sản xuất tuần hoàn từ phân bón hữu cơ đến chăn nuôi an toàn sinh học và trồng trọt hữu cơ. DN này cũng là hạt nhân, vận động và bảo trợ thành lập Hội Nông nghiệp tuần hoàn Việt Nam.

Tập đoàn Quế Lâm (TP.HCM) là doanh nghiệp (DN) đi tiên phong làm nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam. Đến nay, DN đã xây dựng được chuỗi sản xuất tuần hoàn từ phân bón hữu cơ đến chăn nuôi an toàn sinh học và trồng trọt hữu cơ. DN này cũng là hạt nhân, vận động và bảo trợ thành lập Hội Nông nghiệp tuần hoàn Việt Nam.

Ở tuổi 75, ông Nguyễn Hồng Lam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Quế Lâm, Chủ tịch Hội Nông nghiệp tuần hoàn Việt Nam, nhiệm kỳ thứ nhất 2021-2026 vẫn kiên trì với hành trình sản xuất nông nghiệp sạch mà ông đã theo đuổi hơn 30 năm qua.

* Dấn thân cho nông nghiệp sạch

* Điều gì khiến ông chọn và theo đuổi làm nông nghiệp sạch suốt cả đời?

- Tôi sinh ra ở Hà Tĩnh, một vùng quê rất nghèo chỉ có gió và cát. Trở thành người lính, tôi chiến đấu ở chiến trường tỉnh Quảng Bình rồi chọn gắn bó với mảnh đất này vào thời bình. Tôi cảm ơn mảnh đất này vì đã cho tôi đại gia đình Quế Lâm. Cuối cuộc đời khi nghỉ hưu tôi sống ở tỉnh Thừa Thiên - Huế, làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn. Tôi đi khắp cả nước và thấy rằng người Huế sống chậm và làm nông nghiệp hữu cơ thì không thể nhanh được.

Tôi là người lính Cụ Hồ và tôi cảm ơn Đảng và Nhà nước cho tôi được làm người lính Cụ Hồ để tự đề kháng và tồn tại được trong một môi trường hết sức khắc nghiệt mà tôi đã trải qua trong cuộc đời mình. Tôi cũng rất biết ơn vì cuộc đời đã cho tôi được làm nông nghiệp để tôi được hiểu làm nông nghiệp như thế nào, điều gì nên làm, điều gì không nên làm.

Tôi gọi cuộc gặp gỡ với cố GS Phạm Văn Hữu vào năm 1990 là “cuộc gặp gỡ thiên mệnh” vì đây là mối duyên để tôi dấn thân vào sự nghiệp làm nông nghiệp sạch, khởi đầu là ứng dụng công nghệ sinh học để sản xuất phân bón hữu cơ sinh học. Đây cũng là những bước khởi đầu để tôi phát triển Công ty Phân bón Sông Gianh - đơn vị Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới sau này cũng là tiền đề để tôi thành lập và phát triển Tập đoàn Quế Lâm hôm nay. Ở tuổi 75 tôi vẫn đi đến nhiều tỉnh, thành nói về câu chuyện miếng thịt và hạt gạo với khát vọng tìm được niềm hạnh phúc, tương lai cho các thế hệ con, cháu sau này.

* Là người sáng lập và là Chủ tịch Hội Nông nghiệp tuần hoàn Việt Nam, nhiệm kỳ thứ nhất 2021-2026, ông có thể chia sẻ về mục tiêu cũng như ý nghĩa của việc thành lập Hội?

- Yêu cầu của nông nghiệp hiện nay có nhiều thách thức. Tình trạng khai thác đất đai, nguồn tài nguyên bất chấp, quá mức, đặc biệt là khai thác bằng hóa chất và càng ngày càng gây ra nhiều hệ lụy về môi trường; về dịch bệnh cho người, cho gia súc, gia cầm và cây trồng. Có một hệ lụy khác là sự mất lòng tin trong xây dựng chuỗi liên kết làm nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ. Điều này chỉ Tập đoàn Quế Lâm thì không thể làm được mà cần sự góp sức của nhiều người, nhiều DN. Như vậy thì cần một tổ chức thật sự bài bản, hoạt động hiệu quả. Tập đoàn Quế Lâm sẽ trở thành nòng cốt để xây dựng Hội Nông nghiệp tuần hoàn Việt Nam với sự góp sức của hàng trăm nhà khoa học đầu ngành từ các vụ, viện, trường học đã hợp tác với DN lâu nay. Đặc biệt Quế Lâm có viện nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học hợp tác với các nước trên thế giới như: Hoa Kỳ, Canada, Nhật Bản…

Tôi là người sáng lập ra Hội và đi theo con đường từ xưa đến nay Quế Lâm đã chọn là làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn. Vì chưa có lúc nào mà cơ hội làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn lớn như lúc này vì Đảng và Nhà nước đến Bộ NN-PTNT đều rất ủng hộ. Chúng ta phải nhanh tay, nhanh chân và nhanh cả ý thức để triển khai cho nhanh, để giải quyết những vấn đề của nông nghiệp. Nếu giải quyết được những vấn đề còn tồn tại thì thị trường cũng sẽ rộng mở không chỉ trong nước mà cả thị trường thế giới vì họ cũng đang ủng hộ việc chăn nuôi, trồng trọt không có khí thải, không có rác thải.

* Câu chuyện xây dựng lòng tin

* Như ông đã chia sẻ, một trong những nút thắt lớn nhất của sản xuất nông nghiệp hiện nay là xây dựng lòng tin, ông có thể chia sẻ thêm về vấn đề này?

- Nút thắt lớn nhất, khó giải quyết nhất hiện nay là xây dựng lòng tin. Đảng và Nhà nước chủ trương xây dựng liên kết 4 nhà nhưng chúng tôi đã tập hợp được 5 nhà, ngoài Nhà nước, nhà DN, nhà khoa học và nhà nông thì chúng tôi có thêm nhà trường. Nhà trường có vai trò rất quan trọng vì đào tạo nguồn nhân lực về lâu dài. Tập đoàn Quế Lâm đang làm việc đó, tuyển chọn, đào tạo nguồn nhân lực ngay từ trên ghế nhà trường.

Thực tế hiện nay, khoảng cách giữa các nhà còn xa, đặc biệt là DN vẫn còn quá xem trọng lợi ích của mình. Làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn phải có sự hy sinh, DN phải hy sinh trước để cho người dân thấy. Hiện nay, Quế Lâm đang phải đào tạo, cầm tay chỉ việc cho nông dân hiểu từ kỹ thuật đến kinh tế, hiểu về bán hàng. Nông dân không chỉ biết sản xuất mà càng hiểu nhiều thì DN mới thành công, huyện nhà, tỉnh nhà mới thành công. Việc chọn bước đi và lộ trình cho phù hợp cũng rất quan trọng.

Gần đây nổi lên câu chuyện nông sản không sạch đội lốt hàng sạch đưa vào siêu thị, hàng giả đang giết chết hàng thật. Nhiệm vụ của DN làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn là phải làm cho người dân hiểu về quy trình và tuân thủ quy trình, làm cho cán bộ quản lý phải thay đổi nhận thức và người tiêu dùng phải hiểu biết về sản phẩm. Thông thường là DN vẫn đi bán cái mà người tiêu dùng cần chứ không ai đi bán cái mình có. Nhưng Tập đoàn Quế Lâm hiện đang đi bán cái chúng tôi có nên phải chăm chỉ, công phu, trách nhiệm hơn để cho người tiêu dùng nhận biết được.

Chủ tịch Tập đoàn Quế Lâm Nguyễn Hồng Lam tham quan mô hình sản xuất lúa hữu cơ tại H.Cẩm Mỹ. Ảnh: B.Nguyên

* Tập đoàn Quế Lâm đang xây dựng lòng tin của nông dân như thế nào, thưa ông?

- Xây dựng lòng tin trước tiên là cho người nông dân, cho người quản lý nhà nước bằng những mô hình thực tế. Tôi về Đồng Nai gặp nông dân, gặp nhà quản lý là như thế.

Tôi rất vui vì đến Đồng Nai tham quan các mô hình trồng lúa, chăn nuôi hữu cơ và đã thấy sự thành công. Tôi chưa nói đến kết quả mà thấy nhận thức, thái độ của những người nông dân, hộ nào cũng vui mừng, phấn khởi, họ chào đón chúng tôi như chào đón người nhà. Chương trình tập huấn của DN đã có hiệu quả vì đã làm thay đổi nhận thức của nông dân. Tôi đi các địa phương nói chuyện với nông dân để góp phần thay đổi nhận thức của nông dân. Tôi rất vui vì Đồng Nai rất quan tâm, tạo điều kiện để DN ký kết hợp tác làm nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp tuần hoàn với UBND tỉnh, với các địa phương của Đồng Nai. 

Quế Lâm có thế mạnh là công nghệ vi sinh, giúp giải quyết nhiều vấn đề, không chỉ trong sản xuất nông nghiệp mà người dân có thể sử dụng rác hữu cơ sử dụng vi sinh để tự sản xuất phân bón sử dụng. Hiện nhiều địa phương đã nhân rộng, tự sản xuất được phân vi sinh. Đồng Nai là tỉnh chăn nuôi, rất thuận lợi để nhân rộng mô hình chất thải chăn nuôi đưa vào sản xuất phân bón hữu cơ và phục vụ trở lại cho ngành trồng trọt.

* Ông đánh giá như thế nào về thị trường đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ hiện nay?

- Câu chuyện bán cho ai, bán như thế nào là cực kỳ không dễ. Nếu chúng ta lo được đầu ra yên ổn thì chuỗi sản xuất mới bền vững. Ở đây phải giải được bài toán sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó, tiêu thụ tại chỗ. Quế Lâm chú trọng làm cho đúng, cho thật để xây dựng lòng tin chứ không chạy theo làm nhiều, làm đại trà. Quế Lâm rất chú trọng tập huấn cho nông dân, dạy cho nông dân kỹ thuật chăn nuôi bằng thực tiễn, cung cấp cho họ kiến thức từ giá thành, thực đơn từng bữa ăn cho con heo; dạy cho nông dân hiểu về bán hàng, hiểu về thương trường là chiến trường thì họ mới trân trọng khách hàng. Câu chuyện ở đây là người nông dân chăn nuôi, trồng trọt cho bản thân họ chứ không phải làm cho DN. Từ đó, nông dân mới thay đổi nhận thức để thực hiện nghiêm quy trình sản xuất hữu cơ.

DN ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho nông dân nhưng sau đó nông dân năn nỉ DN để họ tự bán vì người mua tìm đến nhiều quá. Và khi lan tỏa được câu chuyện làm nông nghiệp hữu cơ, tạo niềm tin với người tiêu dùng ở những thị trường lớn như Đồng Nai, TP.HCM thì câu chuyện sẽ khác.

* Xin cảm ơn ông!

Bình Nguyên (thực hiện)