Biên Hòa trong miền ký ức… thời công nghệ

Đồng Nai xưa và nay luôn là vùng đất mở thu hút những lớp di dân tìm đến sinh sống. Với địa thế thuận lợi, Biên Hòa là nơi phát triển mang tính chất trung tâm hành chính, đặc điểm thị tứ so với các khu vực khác.

Đồng Nai xưa và nay luôn là vùng đất mở thu hút những lớp di dân tìm đến sinh sống. Với địa thế thuận lợi, Biên Hòa là nơi phát triển mang tính chất trung tâm hành chính, đặc điểm thị tứ so với các khu vực khác. Vừa là nơi sản xuất, trao đổi hàng hóa, Biên Hòa trở thành nơi tập trung dân cư, quê hương thứ hai sau quê gốc của các lớp di dân trước và “nơi chôn nhau cắt rốn” của những thế hệ được sinh ra, lớn lên trên vùng đất này.

Cầu Ghềnh bắc qua sông Đồng Nai. Ảnh: LÒ VĂN HỢP

Những biến động xã hội và điều kiện sinh kế khác nhau, một bộ phận cư dân Biên Hòa tìm đến nơi khác sinh sống, xa quê, cách hàng vạn dặm ở nước ngoài hay một vùng quê nào đó sau khi trú ngụ tại đây. Cả những người gắn bó với Biên Hòa nay bước vào độ tuổi của “tri thiên mệnh” cũng lưu luyến quãng đời đã qua với nhiều kỷ niệm…

Biên Hòa - quê hương thứ hai

Tôi cũng đến Biên Hòa sinh sống hơn 3 thập niên với công việc từ thời trẻ. Biên Hòa cũng trở thành “quê hương thứ hai” dù có muộn hơn so bao người khác. Có những điều mà cứ nghĩ là “mới đây thôi” đã trở thành ký ức bởi nhịp điệu thay đổi quá nhanh thời buổi đô thị hóa, công nghệ phát triển nhanh. Một số người đã đến Biên Hòa và khi có dịp trở lại đã ngạc nhiên với những đổi thay trên nhiều lĩnh vực mà trực tiếp là diện mạo khá khang trang: những con đường mới được hình thành, trục lộ trước đây nhỏ hẹp được mở rộng, những dãy phố và công sở được sửa sang, xây dựng, tôn tạo, thêm những cây cầu bắc qua sông…

Tính chất của đô thị dường như bao trùm lên đô thị này mà một thời có nhạc sĩ cảm tác “đêm thành phố đầy sao”. Vẫn còn đó những cánh đồng, bờ sông, vườn cây, bến đò, con rạch… nhưng các đồ án quy hoạch với hướng phát triển tại chỗ và liên kết các vùng lân cận cho thấy một diện mạo đô thị hiện đại trong tương lai. Sự phát triển của Biên Hòa ngày nay cũng là mong ước của bao người về nơi mình đang sống, đặc biệt với giới trẻ ngày càng năng động và tràn đầy sinh lực.

Trong miền sâu thẳm của kỷ niệm, những người đã gắn bó với Biên Hòa có những điều ao ước thật đẹp. Trước đây, muốn tìm hiểu về Biên Hòa thật khó bởi những nguồn tư liệu và phương tiện không đa dạng. Một số công trình nghiên cứu được biên soạn trước đây cung cấp về tư liệu về Biên Hòa khá phong phú trong dòng chảy của Đồng Nai tiếp theo các bộ sách xưa đã được công bố nhưng chưa nhiều. Những người xa quê “hồi ức” về Biên Hòa qua những trang viết về vùng đất này với những góc nhìn đa dạng từ địa danh gần gũi, câu ca từng hát, truyện kể từng nghe và những kỷ niệm trong đời…

Biên Hòa qua góc nhìn thời đại công nghệ

Thời công nghệ và truyền thông trong thế giới phẳng thật khác trước nhiều. Khoảng cách địa lý đã không còn là rào cản cho con người nối kết và lan tỏa những “ký ức Biên Hòa” của bao người. Họ chia sẻ về Biên Hòa không chỉ với tình cảm về quê hương, vùng đất, gắn bó với tình yêu mà còn xen lẫn tự hào. Trên không gian mạng, hình thành một số trang thông tin khá thú vị về Biên Hòa cho những ai muốn “hoài cổ” với vùng đất này nhiều thông tin bổ ích như: dongnai.vncgarden.com, biên hòa dấu yêu, biên hòa quê tôi…

Một số tác giả đã xử lý thông tin khoa học, theo chuyên đề của từng lĩnh vực của Đồng Nai nói chung và trong đó có Biên Hòa. Tư liệu Biên Hòa đầy ắp được khai thác từ nhiều nguồn xưa mà chính họ có điều kiện khai thác, phân loại, chắt lọc để giới thiệu. Thêm vào đó, những nguồn tư liệu đã xuất bản khác được sử dụng để tạo nguồn phong phú cho những ai muốn tìm hiểu, nghiên cứu. Tôi may mắn, có cơ duyên được biết và gặp gỡ những chủ nhân các trang thông tin này. Các chủ trang thông tin này mỗi người có nghề nghiệp khác nhau: kỹ sư công nghệ, bác sĩ, thiết kế xây dựng… nhưng họ có chung niềm đam mê và cả tâm huyết về vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai.

Anh Phạm Hoài Nhân là chủ trang dongnai.vncgarden.com chắt chiu những bài viết của Nam bộ mà có lẽ ưu tiên về Biên Hòa khá nhiều với cách viết cuốn hút người đọc. Nhiều nơi ở Biên Hòa có dấu chân anh đi đến, ghi chép và chụp hình ảnh khá nhiều.

Bác sĩ Nguyễn Văn Phúc vẫn miệt mài với chuyên môn nhưng vẫn đam mê về sưu tầm ảnh khá độc đáo về Việt Nam. Ảnh về Đông Nam bộ, trong đó có bộ ảnh xưa Biên Hòa - Đồng Nai được giới thiệu qua triển lãm Xuân năm 2018 trên phố đi bộ Nguyễn Văn Trị. Không chỉ dừng lại sưu tập ảnh, anh cùng với tác giả Lê Tùng Hiếu biên dịch các công trình về địa chí, xuất bản như: Địa chí tỉnh Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Bà Rịa được biên soạn khá sớm của các tác giả người Pháp, người Việt vào thế kỷ XX.

Anh Lê Ngọc Quốc, một kỹ sư xây dựng đã yêu thích nghiên cứu về vùng đất Biên Hòa xưa, đăng tải những bản đồ, tranh ảnh về Biên Hòa trên trang Facebook Biên Hòa dấu yêu. Thông tin của trang không chỉ “tư liệu xưa” mà được đối sánh hình ảnh qua những chuyến “lang thang” khảo sát, tìm đến những địa danh, đình, chùa, bảo, tấn… liên quan, chú thêm những thông tin trong bối cảnh hiện nay với nhiều công sức, tâm huyết. Một trong những thành quả nghiên cứu của anh về ký ức Biên Hòa là sách quý về di tích Thành cổ Biên Hòa cùng với các tác giả khác được xuất bản.

Một trang thông tin khá nhiều tư liệu về Biên Hòa xưa đó là Biên Hòa quê tôi với hàng ngàn thành viên. Địa chỉ này khá mới nhưng đã đăng tải nhiều tư liệu, đặc biệt về ảnh Biên Hòa xưa qua những tư liệu của những người đã từng gắn bó ở nhiều lĩnh vực.

Nguồn tư liệu Biên Hòa trong ký ức của mỗi người đã từng gắn bó còn rất nhiều, phong phú. Có những điều mãi là niềm yêu quý riêng của mỗi người rồi thành dĩ vãng nhưng cũng có những sẻ chia để cùng trân trọng. 

Tôi có dịp đi đến những nhà người dân và nhìn thấy những bức ảnh của một thời mang đầy dấu ấn của cá nhân, gia đình, dòng họ trên vùng đất Biên Hòa qua nhiều thời kỳ. Trong một số album của gia đình, những tranh ảnh về Biên Hòa được trang trọng lưu giữ qua các thế hệ…

Với thời buổi công nghệ hiện nay, chúng ta có thể lang thang trong miền ký ức về Biên Hòa thật dễ dàng, thuận lợi. Và mỗi người có thể lướt qua những góc nhìn khác nhau, để tìm thấy, cảm nhận những ký ức với điều mình mong muốn, tìm hiểu mà tôi cho rắng đó là những tư liệu quý về Biên Hòa trong lịch sử 325 năm thành lập vùng đất này.

Phan Đình Dũng