Về miệt vườn thưởng thức đặc sản từ trái cây

Nam Bộ nói chung và miền Tây sông nước nói riêng nổi tiếng với những vùng trái cây ngon. Đây là nguồn nguyên liệu dồi dào để làm ra các món đặc sản ngon, độc đáo. Sự đa dạng, phong phú về ẩm thực chế biến từ trái cây góp phần làm nên nét đặc trưng riêng của ẩm thực vùng đất này.

Xuồng bán mận Hòa An của bà Nguyễn Thị Ngọc Thúy tại thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Ảnh: B.Nguyên

Nhiều miệt vườn có trái cây ngon trở thành điểm thu hút du lịch. Theo đó, nhiều món ăn dân dã được nâng cấp, trở thành món ngon lọt vào kỷ lục quốc gia và quốc tế. 

* Từ món dân dã

Người dân Nam Bộ nói chung và người miền Tây nói riêng có khả năng sáng tạo vô bờ trong chế biến món ăn. Sự phong phú, đa dạng về ẩm thực của vùng đất này còn vì người dân biết tận dụng, khai thác và chế biến ra những món ngon từ vườn nhà, tuy rất đơn giản nhưng ăn một lần là nhớ mãi.

Về xứ Cao Lãnh (tỉnh Đồng Tháp) thưởng thức trái mận Hòa An, du khách bị ấn tượng bởi sự hòa trộn giữa vị chua thanh và ngọt cộng với mùi thơm đặc trưng của loại trái cây đặc sản này. Người dân ở đây đã dùng trái mận Hòa An làm nguyên liệu chế biến ra nhiều món ngon ăn ngon.  Bà Nguyễn Thị Ngọc Thúy chuyên bán các loại trái cây tại thành phố Cao Lãnh cho biết, mận Hòa An vào mùa từ cuối tháng 10 âm lịch. Khi xưa ở xã Hòa An, thành phố Cao Lãnh trồng rất nhiều mận. Những vườn mận trồng ở vùng đất ven sông cho trái rất ngon. Nhưng đến nay, giống mận này còn rất ít vì khó chăm sóc, khó trồng. Có thời gian, do hiệu quả kinh tế không cao nên diện tích mận già cỗi, sâu bệnh bị nông dân đốn bỏ nhiều. Mận Hòa An giờ ra chợ hầu như không có, nếu có cũng chủ yếu là mận dạt. Loại trái cây này nghiễm nhiên trở thành đặc sản bán được với giá cao, chủ yếu phục vụ cho du khách ở các khu du lịch vườn. Nguồn cung ngày càng hiếm, người tiêu dùng không phải muốn mua là có mà phải đặt trước nhưng sản lượng cũng không nhiều.

Giống mận này có thịt mận ráo, mùi thơm nên trở thành nguyên liệu chế biến được nhiều món ngon, đậm đà hương vị đồng quê. Nổi tiếng nhất là món cá lóc đồng hấp mận Hòa An hoặc mận Hòa An nấu canh chua. Vì mận này rất thơm, vị chua chua ngọt ngọt nên vừa khử được mùi tanh, vừa tạo ra hương vị đặc sắc cho món ăn. Đặc biệt, trái mận khi nấu chín, thấm gia vị vẫn có vị ngon riêng. Ngoài ra, loại trái cây này còn dùng để làm ra món mứt chua ngọt ăn chơi ngày lễ, Tết. Hiện một số khu du lịch, nhà vườn đang nhân giống, mở rộng diện tích loại đặc sản này theo quy trình sản xuất an toàn gắn với phát triển du lịch miệt vườn.

Miền Tây sông nước còn nổi tiếng với giống mận An Phước mọng nước, giòn ngọt với vỏ trái có sắc đỏ hấp dẫn. Mận này được trồng nhiều ở các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long. Từ trái cây này, qua bàn tay sáng tạo của người nông dân, ẩm thực miền Tây có thêm món rượu mận. Đây là món do lão nông chân chất Sáu Tia ở thành phố Cần Thơ làm ra. Loại rượu này có hương vị trái cây thanh mát chứ không đậm chất men như nhiều loại rượu khác, góp thêm một thức uống độc lạ trong danh mục ẩm thực của vùng châu thổ sông Cửu Long.

Món cá lóc đồng hấp mận Hòa An. Ảnh: B.Nguyên

Du khách đến Cần Thơ còn được thưởng thức món gà um dâu Hạ Châu. Nguyên liệu của món ăn này là gà thả vườn và dâu da. Vị chua chua và mùi thơm dịu của dâu da thấm vào từng sớ thịt gà, thêm một chút mùi hăng và cay cay của rau răm tạo nên hương vị rất đặc biệt. Món gà um dâu thường được ăn kèm với bánh mì nóng giòn, chấm với muối tiêu chanh. Với cách chế biến đơn giản và nguyên liệu dễ tìm, món ăn này đã trở thành một trong những món ăn được yêu thích của người dân miền Tây Nam Bộ. Nhiều quán ăn, nhà hàng đã đưa món ăn dân dã này vào thực đơn, góp phần giới thiệu sự đa dạng, hấp dẫn của ẩm thực miền Tây với du khách gần xa.

* Đến đặc sản cao cấp

Nhờ sự độc đáo riêng, nhiều món ngon miệt vườn được ghi danh vào kỷ lục Việt Nam. Gỏi bưởi Tân Triều (huyện Vĩnh Cửu) vừa được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (Vietkings) và Tổ chức Top Việt Nam (VietTop) công bố lọt vào Top 100 món ăn đặc sản dành cho những món ngon, sản vật độc đáo trên cả nước. Đây vốn là món ăn dân dã truyền thống của người dân làng bưởi Tân Triều. Từ thời xa xưa, món gỏi bưởi được làm từ nguyên liệu chủ đạo là bưởi thanh trà trộn gỏi với tôm khô, da heo, đu đủ, đậu phộng, lá rau răm. Ngày nay, món ăn này trở thành đặc sản hút khách của nhiều nhà hàng, quán ăn. Cách chế biến cũng có nhiều biến tấu, nguyên liệu có thể là bưởi đường lá cam hoặc bưởi da xanh. Các nguyên liệu đi kèm cũng đa dạng hơn như: tôm, thịt luộc, khô mực, dừa sợi…

Khách chọn mua các món chế biến từ trái cây tại Lễ hội Trái cây Long Khánh năm 2023. Ảnh: B.Nguyên

Món mận Hòa An hấp cá lóc cũng được tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận trong Top 20 các món ăn ngon và mới lạ Việt Nam năm 2016. Món ngon này cũng đã xuất hiện trong menu của nhiều quán ăn, nhà hàng lớn tại thành phố Cao Lãnh. Rượu mận Sáu Tia cũng cung cấp vào nhiều cửa hàng, siêu thị, trung tâm thương mại trong cả nước.

Trái cây tươi hiện là nguồn nguyên liệu được các đầu bếp chuyên nghiệp khai thác để sáng tạo ra nhiều món ăn ngon, độc đáo. Theo ông Phạm Văn Hoàng, nghệ nhân điêu khắc rau củ quả, trái cây tươi là nguồn nguyên liệu quan trọng, được sử dụng nhiều trong ẩm thực hoặc dùng để cắt tỉa trang trí trong ẩm thực, góp phần nâng cao giá trị của món ăn.

Món trái cây chấm chocolate. Ảnh: B.Nguyên

Cùng quan điểm, ông Ngô Chi Và, Phó chủ tịch Hội Đầu bếp Đồng Nai chia sẻ, trái cây tươi là nguyên liệu chế biến ra nhiều món ăn ngon, tốt cho sức khỏe như: Salad, nước ép đến các loại nước sốt, nước lẩu… Ngày nay, nhiều món ăn dân dã, trong đó có các món ăn chế biến từ trái cây được nâng cấp thành những món ăn phục vụ trong nhà hàng sang trọng. Sự nâng cấp ở đây là đa dạng trong việc phối nguyên liệu; chọn nguyên liệu tươi ngon, an toàn; sự phối hợp cân đối về mặt dinh dưỡng và cả sự chăm chút, đẹp mắt ở khâu trang trí. Ông Và chia sẻ thêm: “Bản thân tôi trước đây thường sử dụng trái cây ngoại trong chế biến món Âu thì nay quan tâm sử dụng trái cây tại địa phương cho các món ăn. Tôi mong muốn góp phần tiêu thụ trái cây của địa phương đồng thời tạo ra sự mới lạ, đa dạng cho món ăn. Tôi có nhiều món ngon chế biến từ trái cây được thực khách ưa chuộng như: xôi chuối, chả giò sầu riêng, phở thanh long, các loại nước sốt trái cây…”.

Vườn bưởi Tân Triều, huyện Vĩnh Cửu. Ảnh: B.Nguyên

Bình Nguyên