Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi): Đề cao quyền lợi của người tham gia

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1-7-2025 vừa được Quốc hội thông qua đã nhận được sự đồng thuận từ dư luận. Luật có nhiều nội dung mới, sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn và mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích để thu hút người lao động (NLĐ) tham gia BHXH.

Nhân viên Bảo hiểm xã hội tỉnh hướng dẫn người dân hoàn tất các thủ tục hưởng chế độ bảo hiểm xã hội. Ảnh: K.LIỄU

Bên cạnh các quy định mới như: giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm; sửa đổi quy định hưởng BHXH một lần…, Luật BHXH sửa đổi còn bổ sung quy định xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH; bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện, quy định về trợ cấp hưu trí xã hội… Các nội dung này đều hướng đến việc xây dựng chính sách an sinh xã hội bền vững, đề cao quyền lợi của người tham gia.

Nhiều quy định phù hợp thực tiễn

Khi biết Luật BHXH sửa đổi bổ sung quy định số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm và chế độ đối với NLĐ không đủ điều kiện hưởng lương hưu, vợ chồng bà Nguyễn Thị Vân (45 tuổi, ngụ xã Lộc An, huyện Long Thành) rất phấn khởi.

Bà Vân chia sẻ, vợ chồng bà đều là lao động tự do, cuộc sống rất vất vả. Mới đây, nhờ người quen giới thiệu, cả hai vào làm công nhân ở Khu công nghiệp Long Thành. “Chúng tôi mới bắt đầu tham gia BHXH nên lo lắng, nhất là đến khi về hưu, vợ chồng tôi cũng không đủ số năm đóng để nhận lương hưu. May mắn, luật thay đổi đã tạo điều kiện cho người tham gia muộn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH” - bà Vân bộc bạch.

Giám đốc BHXH tỉnh PHẠM MINH THÀNH:

Luật BHXH sửa đổi đảm bảo gia tăng quyền lợi các nhóm đối tượng tham gia

 Điểm nổi bật của Luật BHXH sửa đổi là việc bổ sung thêm nhiều quyền, lợi ích cho NLĐ so với luật hiện hành. Đáng chú ý là việc giảm điều kiện số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Việc sửa đổi này góp phần hướng tới mục tiêu mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH của Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23-5-2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH để ngày càng có thêm nhiều người hơn được hưởng lương hưu; đồng thời khuyến khích NLĐ bảo lưu, tiếp tục tham gia đóng góp BHXH để hưởng lương hưu hàng tháng thay vì nhận BHXH một lần.

Bên cạnh đó, Luật BHXH sửa đổi có nhiều quy định sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn triển khai thực hiện Luật BHXH năm 2014; mở rộng đối tượng tham gia, gia tăng quyền, lợi ích trong thụ hưởng chính sách để thu hút NLĐ tham gia BHXH, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài của người dân…

 Đồng Nai là tỉnh có hàng trăm ngàn NLĐ nhập cư, số người rút BHXH một lần trong những năm gần đây rất cao. Theo ghi nhận của ngành BHXH, một trong những nguyên nhân được chỉ ra đối với việc nhiều người làm thủ tục hưởng BHXH một lần là do số năm tích lũy hưởng lương hưu (20 năm) quá dài, làm giảm động lực tham gia, gắn bó lâu dài để hưởng lương hưu của NLĐ.

Ngoài quy định giảm số năm đóng để hưởng lương hưu, Luật BHXH sửa đổi còn có các quy định về trợ cấp hưu trí xã hội như: công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu có thời gian đóng BHXH nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu không hưởng BHXH một lần hoặc không bảo lưu mà có yêu cầu thì được hưởng trợ cấp hàng tháng từ chính khoản đóng của mình. Trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng được ngân sách nhà nước đóng BHYT. “Quy định này khi thực thi sẽ góp phần đảm bảo tính an sinh xã hội và rất nhân văn” - ông Trường nhận xét.

Nâng cao quyền lợi của người dân

Từ quy định trên cho thấy Luật BHXH sửa đổi đã mở rộng quyền lợi cho người tham gia BHXH. Bên cạnh việc quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng, Luật BHXH sửa đổi còn quy định, NLĐ tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) thì được hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra hoặc cho mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

 Việc gia tăng thêm quyền lợi cho người tham gia BHXH sẽ góp phần tăng thêm đối tượng tham gia, gia tăng diện bao phủ của BHXH. Tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV vào cuối tháng 6-2024, giải trình về những điểm mới của Luật BHXH sửa đổi, đại diện Bộ Lao động,  thương binh và xã hội cho biết, để đảm bảo quyền lợi của NLĐ, luật đã bổ sung quy định xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH. Cụ thể: luật quy định trách nhiệm của các cơ quan trong xác định và quản lý đối tượng thuộc diện tham gia BHXH; đồng thời, đã sửa đổi, bổ sung nhiều biện pháp xử lý, chế tài xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH. Riêng đối với hành vi trốn đóng còn có biện pháp mạnh là truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật… Các quy định trên nhằm bảo đảm hơn nữa quyền lợi chính đáng, hợp pháp của NLĐ, góp phần giảm tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH.

 Trong buổi tiếp xúc cử tri thành phố Biên Hòa của tổ đại biểu số 1, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh vào ngày  5-7, Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng và an ninh của Quốc hội Trịnh Xuân An cho biết, Quốc hội đã dành nhiều thời gian thảo luận, cân nhắc rất kỹ khi thông qua Luật BHXH sửa đổi. Chính sách BHXH luôn được coi là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội.

 Với việc cụ thể hóa 11 nhóm vấn đề, Luật BHXH sửa đổi giúp hệ thống chính sách BHXH, các quan hệ BHXH được thiết kế, điều chỉnh và vận hành ngày càng phù hợp với điều kiện thực tế phát triển xã hội. “Đồng Nai là địa bàn có số lượng lao động tham gia BHXH đông, trong đó số người rút BHXH một lần khá cao. Do vậy, cần đẩy mạnh các giải pháp về truyền thông để NLĐ hiểu được lợi ích của việc hưởng lương hưu hàng tháng và những bất lợi khi lựa chọn hưởng BHXH một lần cùng với việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và thực hiện chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm về BHXH… Mặt khác, cần có giải pháp căn cơ, lâu dài để hỗ trợ NLĐ tham gia BHXH khi gặp khó khăn trước mắt như: chính sách hỗ trợ vay tín dụng, hướng nghiệp, đào tạo, tạo việc làm ổn định...” - ông Trịnh Xuân An nói.

   Kim Liễu