Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh: Tiệm sách của nàng đề cao sự tử tế

Tiệm sách của nàng là truyện dài mới nhất của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh do Nhà xuất bản Trẻ phát hành toàn quốc từ ngày 6-12. Tác phẩm mang đến trải nghiệm đọc “truyện trong truyện” với 3 chuyện kể có bối cảnh, thời gian khác nhau.

“Con sông ra biển

Bỏ lại đôi bờ

Hoàng hôn ứa máu

Xuống hàng lau thưa…”

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.Ảnh: LÊ ĐỨC TRUNG

Đó là một đoạn thơ nằm trong tác phẩm Tiệm sách của nàng (trang 121, truyện Trước tuổi mười lăm), tiếp lời nhân vật tự sự: “Khi viết ra những dòng hồi ức này, tôi đã ba mươi ba tuổi và buồn bã nhận ra tôi đang ở rất xa sân ga tuổi nhỏ”. Người đọc một lần nữa được chìm đắm trong những câu chuyện phản ánh ký ức về tuổi thơ, hoài niệm về tuổi trưởng thành ở vùng quê miền Trung - một không gian và sở trường quen thuộc của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh.

Quá khứ, hiện tại đan xen

Thật vậy, cho dù Tiệm sách của nàng có bối cảnh mở màn nơi thành phố hiện đại với hai nhân vật “anh” và “nàng” tình tứ lãng mạn cùng nắng mưa tại một tiệm sách nhỏ trong truyện đầu tiên (cùng tên với tựa chung của tác phẩm), thì nhà văn Nguyễn Nhật Ánh vẫn khéo léo “rủ rê” bạn đọc cùng ông lên chuyến xe ngược thời gian trở về tuổi thơ với bao kỷ niệm vui buồn trái ngược.

Nguyễn Nhật Ánh không chỉ đặc tả tuổi thơ với que kem ngọt lịm, cánh diều bay bổng nơi cánh đồng thanh bình, ông mạnh dạn nhìn nhận những trường hợp éo le đau đớn, xuất phát từ lỗi lầm và thói ích kỷ từ chính người lớn trong truyện Bên kia đồi Quạ. Những trải nghiệm tổn thương, tiêu cực ở thời thơ ấu (thuật ngữ ACEs - Adverse Childhood Experiences) có thể khiến những đứa trẻ trở nên ngang ngược, có xu hướng phản ứng lại mọi thứ và cuộc đời càng sa lầy, bất hạnh hơn.

Suy cho cùng, những thân phận kém may mắn này đáng thương hơn là đáng giận, đáng nhận vòng tay thương yêu bao dung để hóa giải lòng hận thù và xoa dịu những tổn thương “giam cầm” họ suốt thời trưởng thành. Bạn đọc bỗng thở phào nhẹ nhõm và thấy lòng mình hân hoan hơn khi nhân vật Quyến - cậu bé có tuổi thơ chịu nhiều tổn thương rốt cuộc đã trở thành một chàng trai trưởng thành, chín chắn đến bất ngờ.

“Nguyễn Nhật Ánh là một trường hợp đặc biệt trong thời đại tôi sống… Tôi từng đọc rất kỹ một số tác phẩm của ông để cố tìm ra lý do vì đâu sách của ông được bạn đọc trẻ mê đắm dài lâu đến vậy. Tôi không tìm được câu trả lời. Chỉ biết những trang viết của ông thật giản dị, thật trong sáng, thật đời thường nhưng lại thấm đẫm tinh thần thi ca. Đấy là những vẻ đẹp nhân tính được trình bày trong một văn phong hiện đại, đầy dẫn dụ” - nhà thơ NGUYỄN QUANG THIỀU, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhận xét trên Viết&Đọc 2024 (Nhà xuất bản Hội Nhà Văn).

Trải nghiệm đọc “3 trong 1”

Nói về tác phẩm Tiệm sách của nàng, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết từ lâu ông đã muốn viết một tác phẩm “ba trong một” dù biết cấu trúc “truyện trong truyện” phức tạp kiểu này gây thử thách cho người sáng tác (là ông) lẫn thử thách cho người đọc vì nó có thể ngắt mạch cảm xúc bạn đọc. “Nhưng nếu đã vượt qua được trở ngại đó rồi, hy vọng bạn sẽ nhận ra mình đang trải nghiệm một tác phẩm thú vị” - nhà văn bày tỏ.

Dẫu vậy, Nguyễn Nhật Ánh đã linh hoạt cho nhân vật Quyến “tham dự trong cả ba câu chuyện - như một chất keo dán để kết nối cả ba tuyến lại với nhau trong một mạch thống nhất” như lời ông chia sẻ với báo giới. Ở Quyến đôi khi là sự loay hoay lựa chọn “rất đời, rất người” trong nội tâm: “Có cái gì đó trộn lẫn giữa cao cả và thấp hèn, giữa bao dung và tính ích kỷ, giữa thực tế hiển nhiên và phập phồng chập chờn mộng mị”.

Tiệm sách của nàng gửi thông điệp tử tế, nhân văn đến độc giả.

Quyến và những nhân vật khác như chị Xuân, cô Băng… đều hiện thân của sự tử tế. Dù sớm hay muộn, họ chọn hành động tốt đẹp trong đời và cách ứng xử văn minh trước những biến cố thử thách. Nét nhân văn, lòng tin nhân ái và niềm hy vọng tiếp tục lấp lánh nơi những câu chuyện, trang viết hấp dẫn từ Tiệm sách của nàng.

Sách và người yêu sách, văn thơ

Trong Tiệm sách của nàng, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã tái hiện hoài niệm đẹp trong ký ức của những thế hệ trước đây khi sách, những tuần báo, tạp chí văn thơ là món ăn tinh thần thiết thân với nhiều người trẻ. Sách kết nối tình bạn hữu, là cớ để nam thanh nữ tú làm quen, kết giao bao mối tình lãng mạn và cả tình tri kỷ với văn chương đơn thuần. Tác phẩm nhắc nhớ một thuở chưa xa lắm, khi những người yêu sách dễ dàng biến lạ thành quen, có cảm tình, “kết mô-đen với nhau” khi tình cờ gặp ở tiệm sách và phát hiện ra họ có chung mối quan tâm, sự yêu thích một tác giả, tác phẩm nào đó; hay chung một thú vui thanh tao liên quan đến việc đọc truyện, đọc sách…

Trung Nghĩa