Người trẻ tiên phong bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Sự bùng nổ của công nghệ thông tin, internet len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống đã đưa cả thế giới vào trong tầm tay của người trẻ. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, nguy cơ cái mới lấn át cái cũ, những giá trị hiện đại lấn át giá trị truyền thống của dân tộc là điều khó tránh khỏi.

Chị Ká Tuyền (thứ 2 từ trái qua) đoạt giải nhì Cuộc thi Phụ nữ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2024 do Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh tổ chức. Ảnh: Nga Sơn

Trong vòng xoáy của sự hòa nhập ấy, vẫn còn những người trẻ dành trọn thanh xuân của mình để góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Chàng trai Chơro và hành trình bảo tồn văn hóa dân tộc

Là người con dân tộc Chơro sinh sống ở vùng đất Lý Lịch 1 - vùng đất giàu truyền thống cách mạng thuộc xã Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), anh Nguyễn Văn Thêm, Bí thư Chi đoàn ấp Lý Lịch 1, trưởng thành trong cái nôi văn hóa của người dân tộc Chơro. Hơn ai hết, anh hiểu và trân trọng các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc nói chung và dân tộc Chơro nói riêng.

Chị Ká Tuyền chụp hình lưu niệm với khách nước ngoài ghé thăm gian hàng trưng bày sản phẩm thủ công của đồng bào tại Trung tâm Triển lãm hội nghị quốc tế Việt Nam. Ảnh: NVCC

 “Làm thế nào để bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, ngăn chặn sự mất mát của những giá trị văn hóa riêng biệt, bảo tồn di sản văn hóa, giúp con cháu đồng bào mình xác định danh tính trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay là điều mà tôi luôn trăn trở” - anh Thêm bộc bạch.

Những nghệ nhân trong vùng đồng bào dân tộc Chơro am hiểu về bản sắc, phong tục tập quán của đồng bào hầu như đã lớn tuổi, số lượng còn lại không nhiều. Để những giá trị riêng có của đồng bào dân tộc Chơro không bị mai một cần có sự tiếp nối. Là một người trẻ mang trong mình dòng máu Chơro và tinh thần xung kích, tình nguyện, anh Thêm đã tiên phong trong việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Bên cạnh việc chủ động tìm hiểu, học tập, anh còn vận động đoàn viên, thanh niên (ĐVTN) cùng tham gia học tập.

Anh Thêm đến tận nhà ĐVTN để vận động, ưu tiên những thanh niên là con, cháu của nghệ nhân. Sau một thời gian vận động được một số ĐVTN tham gia, anh mời các nghệ nhân lớn tuổi trong làng truyền dạy kỹ thuật đánh cồng chiêng cho thanh niên. Thấy sự tâm huyết, nhiệt tình và trách nhiệm của anh đối với việc bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc, các nghệ nhân dù tuổi cao vẫn nhiệt tình chỉ dạy.

Để lan tỏa giá trị văn hóa cồng chiêng, anh Thêm vận động ĐVTN học và đánh được cồng chiêng chỉ dạy cho những ĐVTN khác. Trên cơ sở đó, cách đây 3 năm, anh đã đề xuất thành lập đội cồng chiêng. Vào các dịp lễ hội của người dân tộc Chơro, các thành viên trong đội đảm nhận việc biểu diễn các bài cồng chiêng.

Đưa bản sắc văn hóa dân tộc vươn xa

Chị Ká Tuyền (ở ấp 4, xã Tà Lài, huyện Tân Phú) là cô gái mang trong mình 2 dòng máu dân tộc S’tiêng của cha và Châu Mạ của mẹ. Hoàn cảnh gia đình khó khăn, chị em Ká Tuyền phải nghỉ học từ sớm để đi làm.

Anh Nguyễn Văn Thêm (thứ 2 từ phải sang) và đoàn viên, thanh niên trong ấp Lý Lịch 1 tập đánh cồng, chiêng. Ảnh: Nga Sơn

Mong muốn được làm hướng dẫn viên du lịch nên sau nhiều năm “tha hương”, chị Tuyền trở về Nam Cát Tiên và xin vào làm việc cho một công ty du lịch. Do chưa từng được đào tạo nghiệp vụ hướng dẫn viên du lịch và kinh nghiệm nên chị được nhận vào làm ở vị trí…  tạp vụ. Thế nhưng, đây lại là cơ hội để chị từng bước hiện thực hóa ước mơ của mình.

Môi trường làm việc thường xuyên có người nước ngoài và thuận tiện cho công việc, chị Tuyền đã tự học tiếng Anh qua sách vở và những đồng nghiệp, khách nước ngoài. Vừa học, vừa được thực hành nên chỉ trong vòng 4 tháng, chị Tuyền đã có thể nói được những câu tiếng Anh đơn giản. Không chỉ tự học tiếng Anh, chị Tuyền còn tự học kiến thức, kỹ năng làm hướng dẫn viên du lịch.

Anh NGUYỄN VĂN THÊM cho biết, ngoài cồng chiêng, tới đây anh sẽ vận động ĐVTN học thêm kỹ thuật đan lát, làm rượu cần, những bài thuốc của người dân tộc Chơro… để góp phần bảo tồn nét đặc trưng văn hóa dân tộc mình.

Theo chia sẻ của chị Tuyền, sau khi hoàn thành công việc tạp vụ, chị xin phụ dẫn khách đi tour để học hỏi thêm kiến thức về các loại động, thực vật trong rừng, kỹ năng khi đi rừng… Cá nhân chị còn tìm tài liệu để đọc về các loại động vật, thực vật trong rừng. Chỉ sau 4 năm làm tạp vụ, chị Tuyền chính thức được làm hướng dẫn viên du lịch tại Vườn quốc gia Cát Tiên.

Công việc đang thuận lợi nhưng gặp phải biến cố gia đình nên chị Tuyền đành phải nghỉ việc và trở về làng Tà Lài. Từ bản thân mình và những người trẻ trong làng, chị Tuyền nhận thấy người trẻ thường có xu hướng rời làng tìm kiếm cơ hội đổi đời ở nơi xa, những nghề truyền thống như: nghề dệt của người Châu Mạ, nghề đan lát của người S’tiêng ngày càng ít người làm và đứng trước nguy cơ bị mai một.

Là một người con của làng Tà Lài, chị Tuyền luôn đau đáu với việc làm thế nào để giữ được nghề truyền thống, tạo việc làm, thu nhập góp phần nâng cao đời sống cho người dân trong làng, để những người trẻ không phải “tha hương”.

Với kinh nghiệm của người có nhiều năm làm hướng dẫn viên du lịch, chị Tuyền đã thực hiện Dự án Phát triển du lịch cộng đồng tại làng Tà Lài. Khách đến với làng Tà Lài có thể chèo thuyền, đi xe đạp địa hình, chinh phục thám hiểm rừng, cắm lều trại tại cánh đồng Tà Lài, thư viện cộng đồng…; trải nghiệm ẩm thực và lưu trú cùng người dân trong làng. Du khách còn được tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm văn hóa dân tộc thông qua nghề dệt thổ cẩm, đan lát gùi, nhuộm màu tự nhiên, đan lá dứa rừng thành túi đựng cơm của người Châu Mạ xưa, biểu diễn múa, hát dân gian…

Ngoài việc lan tỏa bản sắc văn hóa dân tộc trong, ngoài tỉnh và khách du lịch khi đến với làng Tà Lài, chị Tuyền còn giới thiệu về dự án của mình tại Chương trình Lãnh đạo nữ quyền trẻ châu Á năm 2024 diễn ra tại Thái Lan; trưng bày sản phẩm đan lát, dệt thủ công của đồng bào tại Hội chợ Quốc tế hàng trang trí gia đình và quà tặng diễn ra ở Trung tâm Triển lãm hội nghị quốc tế Việt Nam - Sky Expo (Thành phố Hồ Chí Minh).

Nga Sơn