Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh

Ấn phẩm đặc biệt Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh giới thiệu giản lược về hành trình lịch sử, quá trình kiến tạo địa giới, các đặc tính văn hóa và cộng đồng con người đô thị lớn nhất nước Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh.

Cuốn sách do Nhà xuất bản Tổng Hợp Thành phố Hồ Chí Minh và Tằm Books ấn hành tháng 4-2025, được biên soạn nội dung bởi tiến sĩ ngành lịch sử Việt Nam Huỳnh Bá Lộc, minh họa bởi họa sĩ Diệp Xương Vĩ và hình ảnh cung cấp bởi nhiếp ảnh gia Minh Hòa. Sách còn tặng kèm Lược đồ đường thời gian (timeline) lịch sử Sài Gòn - Thành Phố Hồ Chí Minh khổ lớn 50x70cm, cập nhật dữ liệu đến tháng 4-2025.

Vùng đất cổ Nam Bộ

Vùng Nam Bộ nói chung và Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng có lịch sử hình thành về mặt quản lý khá muộn - mới hơn 325 năm tính từ khi Nguyễn Hữu Cảnh theo lệnh Chúa Nguyễn vào kinh lược xứ Đồng Nai, lập nên Phủ Gia Định năm 1698. Còn tính về niên đại, sách mở đầu timeline ở thời điểm nền văn hóa Đồng Nai xuất hiện 4.500 năm tính từ đầu Công nguyên đến nay.

Phần 2 Tiền nhân mở cõi: Sài Gòn - Gia Định từ thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XIX (1859) ghi nhận dòng di cư người Việt xuôi về phương Nam khai phá đất đai, lập dựng nhà cửa, xóm làng và tạo nên vùng đất Đồng Nai - Gia Định.

Kế tiếp là Sài Gòn thời Pháp thuộc: Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định từ 1859 đến 1945 - khi người Pháp nhìn ra tiềm năng của Sài Gòn trong xuất cảng, giao thương, “trở thành trung tâm thương mại kết nối kinh tế toàn cầu”. Đây cũng là nơi người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước từ bến Nhà Rồng ngày 5-6-1911.

Phần 3 Đấu tranh để thống nhất: Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định từ 1945 đến 1975 tóm lược 30 năm chiến tranh chống Pháp - Mỹ đầy căng thẳng, khép lại với chiến thắng ngày 30-4-1975 lịch sử, đất nước thống nhất hòa bình.

“Chưa khi nào, đất nước ta yên bình và trên đà phát triển như hiện nay, chưa khi nào dân tộc ta khát khao vươn mình, khao khát trở thành quốc gia văn minh thịnh vượng như thời đại này. Để thực hiện được giấc mơ Hưng Việt chắc chắn cần tới sức mạnh tập thể to lớn, cần tới những câu chuyện chung gắn kết cộng đồng. Tôi tin mỗi người Việt có ý thức cộng đồng, mỗi người Việt yêu nước đều có những đóng góp ít nhiều cho tương lai thịnh vượng chung của dân tộc” - Trích lời tựa sách của nhà nghiên cứu TRẦN QUANG ĐỨC, cũng là cố vấn cho ấn phẩm Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh.

Đất dung nạp, người hào sảng

Phần cuối tập sách là Hòa bình và phát triển: Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh từ 1975 đến nay với 50 năm phát triển vượt bậc trên nhiều lĩnh vực kinh tế, giáo dục khoa học, văn hóa nghệ thuật, mỹ thuật, làng sách báo, nền ẩm thực “cơm tấm, hủ tiếu gõ, phá lấu, bánh mì, cà phê sữa đá”… cùng những biểu tượng mới như khu văn hóa Suối Tiên, khu đô thị Phú Mỹ Hưng, phố đi bộ Nguyễn Huệ - Lê Lợi, Đường Sách, cầu Phú Mỹ, Ba Son, metro…

Đường Sách - một trong những biểu tượng điểm đến mới tại Thành phố Hồ Chí Minh sau 50 năm thống nhất hòa bình.

Đến nay, Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là trung tâm lớn của Việt Nam về kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục - đào tạo, là cửa ngõ quan trọng để Việt Nam kết nối với khu vực và thế giới mà còn là một đô thị phát triển hài hòa giữa phong tục tập quán truyền thống với kiến trúc, nếp sống đô thị hiện đại văn minh. Đời sống thị dân phong phú với bản sắc riêng nơi mảnh đất nghĩa tình chính là “nét hào phóng Nam bộ”, đồng thời vùng đất cộng đồng có tính dung nạp “gắn kết, năng động, linh hoạt, dễ thích nghi, tiếp nhận giá trị mới”.

Nét đặc sắc nổi bật của ấn phẩm Đọc một hơi Lịch sử Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh là sự tinh gọn, tổng thể thông tin theo tinh thần tựa sách “đọc một hơi” là bạn đọc có thể thưởng thức được nội dung không theo lối hàn lâm khuôn mẫu mà có tính cảm xúc, hoài niệm của ký ức lịch sử văn hóa. Đồng thời kết hợp trải nghiệm xem nhiều tranh ảnh, bản đồ trực quan sinh động, súc tích và hình ảnh chụp tuyển chọn tập hợp bên cạnh.  

Trung Nghĩa