Vác chợ lên núi

Thấp thoáng trong dòng người hành hương về Linh Sơn Thánh Mẫu trên núi Bà Đen (huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh) là bóng những người phu khuân vác. Hằng ngày, những đôi bàn chân chai sần bám vào vách đá, cùng tấm lưng cũng chai sần cõng tất cả mọi thứ khách hàng thuê, chật vật bước lên dốc đá trong cuộc mưu sinh khắc nghiệt.

Thấp thoáng trong dòng người hành hương về Linh Sơn Thánh Mẫu trên núi Bà Đen (huyện Châu Thành, tỉnh Tây Ninh) là bóng những người phu khuân vác. Hằng ngày, những đôi bàn chân chai sần bám vào vách đá, cùng tấm lưng cũng chai sần cõng tất cả mọi thứ khách hàng thuê, chật vật bước lên dốc đá trong cuộc mưu sinh khắc nghiệt.

Cứ thế, từ chân núi lên đến đỉnh, những cây nước đá, bao gạo, hàng thực phẩm… theo vai người đến từng điểm phục vụ du khách. Nghề “bán mặt cho núi, bán lưng cho trời” này là việc kiếm cơm của hàng chục gia đình phu khuân vác từ nhiều năm nay.

* Bán sức trên đường đá

Tháng giêng âm lịch, dòng người hành hương đổ về núi Bà Đen đông nghẹt. Đây cũng là thời điểm phu khuân vác kiếm bộn tiền, nhờ cõng lương thực, nước đá, hàng hóa cho các tiệm tạp hóa, quán ăn trên núi, cõng cả nhang đèn, trái cây, lễ cúng của khách hành hương. Đoàn phu khuân vác lẫn trong dòng người, mắt dán chặt vào những bậc đá dưới chân. Sau khi giao đủ hàng cho chủ quán, phu khuân vác Nguyễn Ngọc Hậu thở phào: “Kinh nghiệm vác hàng lên núi là không được ngẩng mặt lên, dù có ai hỏi gì. Sơ sẩy một chút là té ngã, thương tích như chơi”.

Vác nước đá lên núi Bà.

Quệt mồ hôi, anh Hậu cho biết, đã theo nghề “vác chợ” lên núi Bà Đen từ hơn 6 năm nay. Lúc mới vào nghề anh chỉ dám vác những vật gọn, như: thùng nước ngọt hay bao gạo, thực phẩm. Vì những thứ ấy khi mỏi cũng có thể dừng lại nghỉ chân. Còn vác hàng hóa cồng kềnh thì không làm sao nghỉ giữa đường hay chen trong dòng người dày đặc. Khổ nhất là vác nước đá, phải chạy thiệt nhanh, nếu không nước đá sẽ tan hết.

“Thời gian đầu của những phu mới vào nghề khiếp lắm, đi một ngày phải nghỉ 3, 4 ngày sau mới dám đi lại, bắp chân tê cứng vì vác nặng, lại phải leo núi. Cứ nhìn những triền dốc và đá là tối tăm mặt mũi, chưa vào cuộc mồ hôi đã vã ra rồi. Nhưng vì phải làm để sống nên sợ mãi rồi cũng thành quen” - anh Hậu tâm sự. Giờ thì anh Hậu đã thuộc nằm lòng những viên đá lót đường nơi đây, đã biết đoạn nào nguy hiểm, đoạn nào trơn trượt để tránh.

Tùy theo mức độ đường xa hay gần mà chủ thuê tính để trả công khuân vác. Anh Lê Văn Tám, một phu có thâm niên vác nước đá tính toán: mỗi cây đá cõng từ chân núi lên đến chùa khoảng 1.200m, được trả 45.000 đồng, còn 50kg gạo thì được trả 60.000 đồng. “Những lúc đắt “sô”, chúng tôi thường chạy 20 lượt trong ngày “chiến đấu” với 10 cây đá, cũng kiếm được vài trăm ngàn, nhưng thường chỉ được vài ngày trong năm, khi có lễ lớn, khách hành hương về đông”.

Sau những giây phút hiếm hoi nghỉ ngơi, những người phu khuân vác lại tiếp tục với hành trình mưu sinh cực nhọc.

* Mảnh đời long đong

Hầu hết những người phu vác ở đây là dân tứ xứ, đến cư trú ven chân núi và lấy nghiệp bốc vác làm kế sinh nhai. Trong số họ, có những người đang ở tuổi thanh niên tràn trề sức vóc, có những người tóc đã chuyển màu. Có người chỉ làm một vài ngày vào những dịp lễ, cuối tuần khách hành hương, tham quan. Nhưng phần nhiều là bám trụ quanh năm suốt tháng, ngày đắt hàng nuôi lại ngày chợ vắng. Phu khuân vác không từ chối bất cứ yêu cầu nào của khách, từ gạo, nước tương, thùng trái cây, lễ cúng chùa…

Khách hành hương chùa Bà Linh Sơn Thánh Mẫu.

Trong cái nắng cháy da lúc 13 giờ, khi khách hành hương đã vãn, anh Tài đang hì hục, liêu xiêu lê cây đá gần 50kg ra khỏi nhà kho. Đôi bàn tay xương xẩu của anh nhanh nhẹn lau hết những bụi trấu bám trên cây đá, rồi lấy một lớp bọc cao su quấn quanh cho thật chặt mới đặt lên vai vác đi. Thân hình nhỏ thó, gầy còm, đôi chân như đuối sức nhưng anh vẫn cố bước đi vì: “Không làm thì nhà chết đói”.

Tranh thủ lúc nghỉ xả hơi, ông Sang, 52 tuổi, kể chuyện “vượt núi” 10 năm qua của mình. Nghèo, không việc làm, đường cùng ông bỏ quê vào đây làm phu “vác” chợ lên núi. “Vào nghề khi tuổi đã ngoài 40, lại không quen việc. Hằng ngày, tôi phải vác đá, vác gạo bước lên từng hòn đá nhấp nhô, lởm chởm. Đã có không ít lần bị té “lăn quay”, trật gân, trật khớp, cả gãy chân cũng “dính” rồi. Nhưng không thể bỏ nghề vì đây là việc hợp với người tha hương để mưu sinh” - ông Sang nói.

Ông Tài năm nay đã gần 50 tuổi cùng đứa con ngoài 20 cũng phải theo nghề này để kiếm gạo cho 6 miệng ăn trong gia đình. Dù rằng gương mặt hốc hác và thân hình gầy gò của ông chẳng phù hợp với công việc leo dốc khuân vác, đòi hỏi sức dài vai rộng mà nguy hiểm luôn rình rập. “Cái nghề này nghiệt ngã lắm, nó bòn rút sức người ghê gớm. Nhưng được kiếm cơm lương thiện là mừng. Ở chốn hành hương, hằng ngày vác hàng phục vụ khách hành lễ, xin phước xin lộc, chúng tôi cũng được an ủi” - ông Sang bùi ngùi.

Tố Tâm - Trần Bế