Sản xuất rau quả yếu khâu chế biến, giá bấp bênh

Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt kỷ lục với 5,69 tỷ USD, vượt hơn 40% kế hoạch năm và tăng trên 66% so với năm 2022. Trong đó, Đồng Nai đóng góp lớn trong sản xuất, xuất khẩu rau quả. Đằng sau những kết quả xuất khẩu đã đạt được, vẫn còn tiềm ẩn rủi ro và cần có giải pháp để sản xuất, xuất khẩu bền vững.

Cụ thể, nhiều nhà vườn thiếu thông tin về các thị trường xuất khẩu trong ngắn hạn, dài hạn nên ồ ạt tăng diện tích với những cây trồng đang có giá. Do đó, dẫn đến hàng loạt hệ lụy như: không đảm bảo về chất lượng, cung nhiều hơn cầu, thị trường xuất khẩu ngặp trở ngại phải tạm dừng hoặc giảm nhập khẩu. Kéo theo sau đó là rau quả rớt giá xuống dưới giá thành và đến vụ thu hoạch không tìm được người mua. Việc này đã xảy ra với rất nhiều loại rau quả như: chuối, xoài, bưởi, thanh long, dưa hấu, cam, quýt…

Theo một số chuyên gia kinh tế, sản xuất rau quả của Việt Nam vẫn yếu ở khâu chế biến nên khi thị trường trong nước, nước ngoài giảm nhu cầu rau quả tươi sẽ xảy ra tình trạng giá giảm sâu, nguồn cung dư thừa không bán được sản phẩm và nông dân thua lỗ. Vấn đề này đã xảy ra nhiều năm nay và vẫn chưa được tháo gỡ, các nhà nông luôn phải đối mặt với những rủi ro cận kề. Tại một số nước trong khối ASEAN như Thái Lan, các loại rau quả tươi sẽ được phân loại để đưa đi xuất khẩu, còn lại sẽ được dùng làm nguyên liệu chế biến mứt, trái cây sấy dẻo, sấy khô, nước uống, bánh kẹo… Một loại trái cây có thể chế biến thành hơn 10 sản phẩm khác nhau để tiêu thụ ở thị trường nội địa và xuất khẩu. Do đó, ít xảy ra tình trạng rau quả tươi phải đổ bỏ khi không xuất khẩu được.

Đồng Nai cũng như cả nước, những năm gần đây đã liên tục mời gọi các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến nông sản nhưng vẫn chưa được như kỳ vọng.

Tỉnh đang tiến hành đầu tư 2 cụm công nghiệp tại H.Cẩm Mỹ và H.Định Quán để thu hút doanh nghiệp đến đầu tư vào chế biến nông sản cho tỉnh, vùng. Tuy nhiên, việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp gặp một số khó khăn nên đến nay chưa hoàn thành, một số doanh nghiệp muốn đầu tư vào chế biến nông sản nhưng chưa có đất bàn giao để xây dựng nhà xưởng sản xuất.

Thực tế muốn ngành chế biến nông sản phát triển và rau quả Việt Nam không còn cảnh giá cả bấp bênh vì thiếu thị trường tiêu thụ thì Chính phủ cần có những chính sách hấp dẫn để thu hút nhà khoa học, doanh nghiệp tham gia.

Khánh Minh