Huyện Tân Phú: Một công trình thủy lợi tiền tỷ không sử dụng được

Một góc trạm bơm điện ấp 6.

Bằng nguồn tài trợ của Ngân hàng thế giới WB, Ban quản lý Bảo vệ rừng của Vườn quốc gia Cát Tiên đã đầu tư cho xã Phú An một trạm bơm điện hơn 1,5 tỷ đồng để tưới cho hơn 120 hecta đồng lúa ở ấp 6. Nhưng kể từ khi hoàn thành đến nay đã gần 1 năm nhưng công trình này chưa một lần hoạt động, kể cả trong giai đoạn hạn hán nghiêm trọng như hiện nay. Công trình này được thiết kế không phù hợp với thực tế.

Trong những ngày mùa khô đến ấp 6, xã Phú An mới thấy được sự khắc nghiệt ở nơi vùng sâu, vùng xa này. Toàn bộ cánh đồng phủ một màu bạc phếch, cây cối chết khô trơ trọi vì nắng, cho dù hiện hữu trên cánh đồng là một công trình thủy lợi mà Ban quản lý dự án bảo vệ rừng của Vườn quốc gia Cát Tiên đã đầu tư tiền tỷ nhưng không phát huy được tác dụng. Vì sao lại có tình trạng này?

Theo thiết kế, Trạm bơm ấp 6, xã Phú An có công suất 500 m3/giờ, cùng theo đó là một hệ thống mương thủy lợi bằng bê tông dài gần 1km, rộng 0,5 mét. Trạm bơm sẽ lấy nước từ nguồn suối Đa Guy rồi bơm lên để tưới cho cánh đồng này. Nhưng do thiết kế không có hồ chứa nên chỉ bơm được khoảng 30 phút là dòng suối bị cạn kiệt, không còn nước để bơm. Hơn nữa, do hệ thống mương dẫn không đồng đều, chỗ thì cao, chỗ lại thấp hơn nhiều so với mặt ruộng, nên khi nước được bơm lên mương thì bị tràn nhưng nước vẫn không vào được tới ruộng. Không những thế, khi thiết kế trạm bơm do không được tính toán kỹ, trạm bơm đặt quá thấp, gần với mặt nước nên vào mùa mưa là toàn bộ máy bơm bị chìm trong nước. Để khắc phục tình trạng này, Ban quản lý bảo vệ rừng đã phải xây cao cửa ra vào nhằm ngăn nước, nhưng nước vẫn rò rỉ vào được. Ông Nguyễn Thanh Tụng, Chủ tịch UBND xã Phú An cho biết, đây là công trình nằm trong chương trình dự án vùng đệm Vườn quốc gia Cát Tiên, để nâng cao đời sống của nhân dân trong vùng này. Vì vậy, khi được Ban quản lý dự án Bảo vệ rừng đến đặt vấn đề  xây dựng trạm bơm ở ấp 6, thì chính quyền cũng như nhân dân ở đây ai cũng phấn khởi. Và khi họ đến đây khảo sát, thiết kế, xã đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để công trình được nhanh chóng xây dựng. Nhưng khi công trình hoàn chỉnh lại không thể sử dụng được, vì không phù hợp với thực tế.

Đối với người dân xã Phú An, khi được xây dựng công trình trạm bơm nước là niềm vui lớn, vì vùng đất này do không có nguồn nước ổn định nên chỉ sản xuất được một vụ lúa, còn trong mùa khô phải bỏ ruộng hoang. Nếu trạm bơm phát huy tốt tác dụng thì nhân dân ở vùng sâu, vùng xa này sẽ sản xuất được tới 3 vụ. Ông Lê Quý Lân ở ấp 6, xã Phú An bức xúc nói: "Không những do mương quá sâu không chảy được vào ruộng, mà còn do không có bờ đắp bảo vệ mương, nên khi mưa lớn là đất đá và cây rác từ triều đồi cao đều chảy xuống mương. Vì vậy, nếu mương này không sửa chữa kịp thời, thì tiền nhà nước đầu tư vào đây sẽ bỏ không, không thể sử dụng được". Cũng như ông Lân, ông Ngô Xuân Minh, người dân cùng ấp ấm ức: "Gia đình tôi có hơn 3 hecta vừa ruộng vừa vườn, nhưng bao nhiêu năm nay không trồng được một cây gì có hiệu quả, vì đồng ruộng quá khô cằn. Do vậy, đất nhiều nhưng gia đình nghèo vẫn cứ hoàn nghèo. Tưởng rằng khi trạm bơm được xây dựng xong thì nguồn nước tưới sẽ ổn định, gia đình sẽ chuyển đổi cây trồng mới mong khá lên được. Nhưng công trình xây dựng xong mà không hoạt động được thì lãng phí quá".

Một đoạn mương của công trình trên cánh đồng ấp 6.

Theo ông Ngô Sỹ Bảng, Phó chủ tịch UBND huyện, để khắc phục tình trạng này, trước mắt huyện sẽ bỏ kinh phí ra để thuê đơn vị tư vấn khảo sát đánh giá lại toàn bộ của dự án. Trên cơ sở đó, xã mới bàn với đơn vị chủ đầu tư là Ban quản lý Bảo vệ rừng thuộc Vườn quốc gia Cát Tiên, đồng thời xin ý kiến UBND tỉnh để xử lý khắc phục, đưa công trình trạm bơm này phục vụ có hiệu quả.

Phan Khánh Bằng