Hiện nay có rất nhiều loại cây cảnh có thể tạo hình bonsai như: mai, mai chiếu thủy, me, tùng, trắc bách diệp... Để có bonsai đẹp, người trồng nên chú ý từ các khâu chăm sóc, uốn tạo hình theo thế của cây.
Hiện nay có rất nhiều loại cây cảnh có thể tạo hình bonsai như: mai, mai chiếu thủy, me, tùng, trắc bách diệp... Để có bonsai đẹp, người trồng nên chú ý từ các khâu chăm sóc, uốn tạo hình theo thế của cây.
1/ Tạo cân đối
- Muốn có một cây bonsai thiết kế đẹp cần có sự cân bằng toàn diện, từ sự tạo hình, uốn nắn cấu trúc của cây đến sự kết hợp giữa cây và chậu. Trong đó, có ba nhân tố chính cần lưu ý:
- Nên để rễ cây ăn lan lộ ra trên mặt đất sẽ làm tăng thêm ấn tượng về sự trưởng thành và tính chất của cây. Đây là một trong những nét đặc trưng thú vị nhất của nghệ thuật cây cảnh. Rễ cây cần lan ra nhiều hướng quanh thân và bò rộng ra, tạo cho thân cây chỗ tựa chắc chắn.
 |
| Chăm sóc cây bonsai |
- Quan trọng nhất của thân cây là có ngọn đẹp, gốc to. Gốc cây bonsai càng to và có thế đẹp thì càng làm tăng giá trị của cây. Vì gốc cây bonsai có ý nghĩa tạo sự dày dặn ở dưới làm tăng vẻ trưởng thành của cây. Thân cây bonsai chú ý không để mọc thẳng sẽ làm hỏng sự hài hòa trong kiểu dáng. Khi chọn cây cảnh tạo bonsai phải tìm loại vỏ cây có cấu tạo và màu sắc phù hợp với đường nét, kèm theo tuổi tác, vẻ dày dạn phong sương cũng là điều hấp dẫn của cây cảnh.
- Cành cây nên tạo cấu trúc căn bản của hình bóng cây. Bạn có thể điều chỉnh nó bằng phương pháp cắt tỉa và buộc uốn dây kẽm. Hãy ngắm kỹ sự sắp đặt của cành mọc lên và lan ra quanh cây như một cầu thang xoắn ốc, hình dung sự hài hòa cân đối quanh thân cây. Cành khỏe mạnh đầu tiên nằm ngang phải là hàng thứ ba tính từ dưới lên trên. Mỗi cành phải thon dần từ thân và hẹp dần ở ngọn. Ngoài ra, cần chú ý đến sự cân đối giữa cây và chậu về tất cả những đặc điểm tạo dáng và vị trí của cây trong chậu.
- Lưu ý, những cành phát triển quá lớn không làm đẹp cho yếu tố thiết kế của cây hãy cắt bỏ. Tránh để những cành mọc đâm ngang và lan từ cùng một chỗ trên thân, hay mọc đối diện với cành khác ở cùng một độ cao trên thân.
2/ Tạo hình bằng dây kẽm
- Với kỹ thuật này có thể tạo cây cảnh bằng cách thay đổi hướng của thân và nhánh cây. Những cành mọc chĩa lên có thể uốn ngang hay vuốt xuống để tạo ấn tượng già dặn, trưởng thành. Với loại cây xanh quanh năm thì thời điểm nào uốn kẽm cũng được. Song, với các loại như: tùng, bách thì thời điểm uốn tốt nhất là cuối mùa thu đến đầu mùa xuân.
- Nên uốn cây rụng lá theo mùa vào cuối xuân (trước khi cây đâm chồi) hay cuối thu (trước khi ngủ đông). Thực tế, chúng ta nên dựa vào dạng cây để chọn những cành mềm, dẻo, dễ uốn và không bị tách nhánh.
3/ Cách quấn kẽm
- Quấn thân cây: Cắt một sợi dây có chiều dài gấp 3 lần nhánh hay thân cần quấn rồi quấn dây lượn quanh thân một góc 45 độ, đó là cách quấn hiệu quả nhất. Khi quấn, cắm một đầu kẽm xuống đất, đầu tiên quấn quanh gốc cây, sau đó quấn lên thân cây. Nếu muốn quấn thêm một lần nữa, bạn nên quấn sát với sợi dây trước và nhất thiết không quấn chồng lên nhau.
- Quấn nhánh: Bắt đầu quấn từ dưới, đồng thời quấn dây xen kẽ theo chiều dài của nhánh đến khi làm xong nguyên cây thì trở lại quấn trên những cành non thật tỉ mỉ. Hoặc chúng ta quấn cùng một lúc cả nhánh chính và nhánh phụ trước khi quấn tiếp. Sử dụng dây mảnh hơn cho bề dày của nhánh thon. Thông thường, hãy quấn hai nhánh cùng một lúc với cùng một sợi dây quấn, quấn quanh để tạo thế dựa thân. Ở những nơi có nhánh đơn thì nên quấn liên kết với nhánh khác, buộc chặt đầu dây bằng cách gài nó dưới vài vòng đầu tiên. Cỡ dây kẽm quấn tạo dáng cho thân, cành nên chọn bằng 1/6 - 1/3 đường kính của cành hoặc thân.
- Thời gian gỡ dây quấn tùy thuộc độ dày của thân, cành, loại cây, chất lượng và tuổi cây. Nên thường xuyên kiểm tra dây quấn để đảm bảo dây quấn không hằn vào vỏ khi cây phát triển. Tháo dây quấn trong khoảng 3-6 tháng với những cây rụng lá theo mùa, 6-12 tháng với cây xanh quanh năm. Lưu ý, phải cẩn thận khi chọn. Để tháo dây quấn, tốt hơn hết bạn nên cắt dây thành những đoạn nhỏ, nhằm giảm bớt sự rủi ro, hư hại cho cây.
4/ Sang chậu và thay đất
- Khi đất trong chậu đã cạn kiệt chất bổ dưỡng thì bonsai có hiện tượng cây không còn tươi tắn, xuống sức, bộ lá bắt đầu nhuốm vàng, nhiều rễ con lồi lên mặt đất chậu, lớp đất trên bề mặt chậu mỏng dần đi. Những triệu chứng trên cho thấy, đã đến lúc phải thay đất cho cây.
- Theo thời tiết nước ta thì nên sang chậu cho bonsai vào mùa xuân hay trước mùa mưa khi cây bắt đầu đâm chồi, nảy lộc.
- Cách thay đất: Dùng dao cùn xắn phần đất từ sát thành chậu cho đến bầu đất. Tuy nhiên, có thể thay đất nhanh, ít tổn hại cho cây bằng cách trước khi thay đất một buổi, tưới nhiều nước cho đất trong chậu nhão ra, như vậy chỉ cần nghiêng chậu là lấy cây ra được.
- Khi thay đất, tiến hành cắt bỏ rễ lớn và rễ con đã quá già và chỉ chừa lại những rễ non. Nên dùng loại kéo sắt bén để cắt bớt rễ, vết cắt cần cho ngọt, không được giập nát. Đây cũng là dịp tốt để ta cắt tỉa những cành, nhánh mọc không đúng cách, hoặc sửa đổi chúng.
5/ Bón phân
- Bón phân định kỳ 1-2 tháng/lần, lượng phân bón cho mỗi cây/đợt tùy theo cây lớn nhỏ như sau: Khoảng 5-10 gram NPK 20-10-10/đợt. Nếu trồng cây trong chậu thì cứ 3-4 tháng thay đất một lần bằng cách bỏ bớt 1/4-1/3 đất củ trong chậu thay bằng hỗn hợp đất sạch.
- Thời kỳ cây đang lớn hoặc sau cắt tỉa nên pha thêm 1-2 gram Đầu Trâu 501 trong 1 lít nước, phun định kỳ 7-10 ngày/lần.
Nguyệt Hạ
