Công tác thi hành án dân sự có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp, giúp bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực thi hành trên thực tế, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, do những nguyên nhân khác nhau, công tác này còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
Công tác thi hành án dân sự (THADS) có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp, giúp bản án, quyết định của tòa án có hiệu lực thi hành trên thực tế, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Tuy nhiên, do những nguyên nhân khác nhau, công tác này còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.
 |
| Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự tỉnh Trịnh Ngọc Quỳnh phát biểu tại buổi làm việc với Phó bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quản Minh Cường. Ảnh: T.Nhân |
* Án tồn đọng kéo dài nhiều năm
Trong năm 2022, toàn hệ thống THADS tỉnh đã hoàn thành và vượt chỉ tiêu Tổng cục THADS giao. Tổng số lượng phải thi hành là hơn 27,8 ngàn việc; trong đó, số có điều kiện thi hành và đã thi hành xong hơn 17,5 ngàn việc (đạt tỷ lệ 83,01% và vượt 1,51% so với chỉ tiêu Tổng cục THADS giao). Tổng số tiền phải thi hành hơn 5,4 ngàn tỷ đồng; trong đó, số có điều kiện thi hành hơn 1,7 ngàn tỷ đồng và đã thi hành xong hơn 870 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 50,64% và tăng 10,54% so với chỉ tiêu của Tổng cục THADS giao).
Theo Cục THADS tỉnh, bên cạnh những mặt đạt được, công tác THADS vẫn còn những khó khăn, hạn chế, nhất là các vụ việc tồn đọng kéo dài trong nhiều năm vẫn chưa thi hành xong.
Cụ thể, tổng số lượng phải thi hành án kéo dài trên 3 năm là hơn 1,8 ngàn việc với số tiền hơn 650 tỷ đồng (số có điều kiện thi hành hơn 520 việc với số tiền hơn 87 tỷ đồng) nhưng đến nay chỉ mới thi hành xong 17 việc với số tiền hơn 4 tỷ đồng.
Tổng số lượng phải thi hành án kéo dài trên 5 năm là hơn 2,7 ngàn việc với số tiền hơn 680 tỷ đồng (số có điều kiện thi hành hơn 940 việc với số tiền hơn 192 tỷ đồng) nhưng đến nay chỉ mới thi hành xong 42 việc với số tiền hơn 8 tỷ đồng.
Cục trưởng Cục THADS tỉnh Trịnh Ngọc Quỳnh phân tích, nguyên nhân khiến các vụ việc tồn đọng kéo dài là do một số quy định pháp luật liên quan còn nhiều bất cập, chưa phù hợp với tình hình thực tế, dẫn đến nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành án, đặc biệt là liên quan đến lĩnh vực đất đai, dẫn đến nhiều vụ việc vướng mắc nhiều năm không giải quyết được. Một số vụ việc thi hành án có giá trị lớn, người phải thi hành án không có khả năng thi hành án, không tự nguyện thi hành án, thậm chí chống đối, gây khó khăn trong việc tổ chức thi hành án.
Bên cạnh đó, hồ sơ thi hành án dở dang kéo dài thuộc diện thi hành án trả dần, đương sự thực hiện trả dần nhưng khi gần kết thúc, người phải thi hành án cố tình không thực hiện đúng theo thỏa thuận, kéo dài thời gian thi hành án. Án góp phí tổn nuôi con, án cấp dưỡng phải thi hành trong nhiều năm phải theo dõi cho đến khi kết thúc nghĩa vụ cấp dưỡng. Nhiều án có giá trị thi hành án nhỏ, nhưng người phải thi hành án không có khả năng thi hành án do không có việc làm ổn định, làm nghề tự do, thu nhập thấp và không ổn định, không có tài sản là động sản có giá trị để thi hành, hoặc tài sản duy nhất là quyền sử dụng đất và nhà trên đất mà cả gia đình sinh sống nhưng quy định của pháp luật chưa cho phép tách thửa với diện tích quá nhỏ để phát mãi thi hành án.
Ngoài ra, nhiều vụ việc kéo dài trên 3 năm, 5 năm vì người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù có thời hạn, tù chung thân… hoặc người phải thi hành án đã chấp hành hình phạt tù xong không trở về địa phương, nhưng nơi cư trú không ổn định, không có người thân để cung cấp thông tin về tài sản nên khó khăn cho việc xác minh điều kiện thi hành án. Ý thức tuân thủ pháp luật của một số đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan chưa cao; họ cố tình trốn tránh việc thi hành án, thậm chí có thái độ chống đối, làm đơn khiếu nại, tố cáo gây khó khăn cho công tác thi hành án...
Điển hình như vụ bà P.T.C. và bà V.T.T.X. ở TP.Biên Hòa về việc tổ chức thi hành án phát sinh đơn thư khiếu nại của đương sự. Mặc dù vụ việc đã được giải quyết là không chấp nhận và việc tố cáo là không có cơ sở, đã có hiệu lực thi hành nhưng thực tế người phải thi hành án tiếp tục có nhiều đơn thư gửi đến các cơ quan chức năng khiếu nại, tố cáo các chấp hành viên trong việc tổ chức thi hành án và yêu cầu tạm hoãn tổ chức thi hành án. Điều này đã gây khó khăn cho tổ chức thi hành án và vụ việc cứ kéo dài.
* Triển khai giải pháp khắc phục
Hàng năm, ngành THADS tỉnh có tỷ lệ bình quân về số việc và số tiền phải thụ lý thi hành án dân sự chiếm tỷ lệ cao trên phạm vi toàn quốc (đứng thứ 3 toàn quốc, chỉ xếp sau TP.HCM và TP.Hà Nội). Bước sang năm 2023, chỉ tiêu nhiệm vụ mà Bộ Tư pháp và Tổng cục THADS giao cho hệ thống THADS Đồng Nai tăng hơn so với năm 2022 với tỷ lệ thi hành xong trên 82,5% về việc và trên 45,5% về tiền. Do vậy, đòi hỏi toàn hệ thống THADS tỉnh phải nỗ lực hơn nữa để hoàn thành chỉ tiêu nhiệm vụ được giao.
Phát biểu tại buổi làm việc với ngành THADS Đồng Nai để triển khai các giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn vướng mắc vào ngày 16-3, Phó bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quản Minh Cường đề nghị cơ quan THADS cần tiếp tục quan tâm hơn nữa các vụ án tồn đọng kéo dài nhiều năm chưa thi hành xong, trong đó phải rà soát làm rõ những vướng mắc đối với các án chưa có điều kiện thi hành (do quy định của pháp luật hay thực tế tình hình đã thay đổi như: đối tượng chết, bỏ trốn…). Cục THADS tỉnh cần có nội dung báo cáo chi tiết vấn đề trên, đồng thời đề xuất những giải pháp hiệu quả trong công tác THADS.
Bên cạnh đó, Phó bí thư Tỉnh ủy Quản Minh Cường còn đề nghị Cục THADS tỉnh có báo cáo chi tiết từ cơ cấu tổ chức bộ máy cho đến cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện, nhân lực, nhu cầu đào tạo… Trong nội dung báo cáo phải nêu rõ điểm mạnh, điểm yếu, những khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân và những đề xuất, kiến nghị. Từ cơ sở đó, Thường trực Tỉnh ủy làm việc với lãnh đạo Bộ Tư pháp và Tổng cục THADS để cùng tháo gỡ những bất cập, khó khăn hiện nay.
Thành Nhân
