Năm 1948, thực dân Pháp chủ trương dồn nỗ lực quân sự vào Nam bộ, tập trung bình định Nam bộ bằng chiến thuật De Latour. Tuy nhiên, chiến thuật De Latour đã bị quân dân Biên Hòa làm cho phá sản bởi một lối đánh sáng tạo và độc đáo.
Năm 1948, thực dân Pháp chủ trương dồn nỗ lực quân sự vào
* Nhận diện chiến thuật De Latour
Tháng 7-1947, tướng Pierre Boyer de Latour du Moulin được Pháp đưa từ Ma Rốc sang Sài Gòn với tham vọng "nhanh chóng vãn hồi được an ninh cho Nam Việt". De Latour là một viên tướng nổi tiếng của Pháp, người có nhiều kinh nghiệm về bình định lãnh thổ. Kế hoạch "vãn hồi an ninh" của De Latour gồm 3 giai đoạn với 6 biện pháp, trong đó có việc dùng chiến thuật tháp canh để phòng vệ các trục lộ giao thông và vùng kinh tế quan trọng, tạo thành một hệ thống ô vuông liên hoàn, có thể hỗ trợ lẫn nhau làm nhiệm vụ kiểm soát thường xuyên đường giao thông, vùng khai thác kinh tế, bảo vệ các đoàn xe và chia cắt lãnh thổ, khống chế các hoạt động của cách mạng.
 |
| Cố Anh hùng LLVT Trần Công An (giữa) đang kể về trận đánh tháp canh cầu Bà Kiên. |
Thực hiện chiến thuật De Latour trên địa bàn tỉnh Biên Hòa, từ năm 1948, thực dân Pháp đã triển khai xây dựng tháp canh. Tháp canh có hình vuông, mỗi cạnh từ 4-5m, xây bằng đá hoặc gạch nung, tường dày từ 0,5-0,8m, cao từ 8-10m. Chung quanh tháp canh được bao bọc bởi lũy đất dày, có nhiều lỗ châu mai, có rào kẽm gai và mìn dày đặc... Mỗi tháp canh cách nhau khoảng 1km để có thể báo hiệu và chi viện cho nhau nếu bị tấn công. Đan xen vào hệ thống tháp canh nhỏ có tháp canh lớn (còn gọi là tháp canh mẹ), cao từ 10-12m với 1 tiểu đội Pháp đóng giữ. Các tháp canh mẹ được bố trí hỏa lực rất mạnh, có máy truyền tin và các trang thiết bị cần thiết phục vụ cho công tác chỉ huy.
Đến năm 1949, thực dân Pháp đã xây dựng trên toàn tỉnh Biên Hòa 79 đồn, bót và hàng trăm tháp canh dọc các quốc lộ, tỉnh lộ và các lối dẫn vào những đồn điền cao su. Với cách bố phòng này, quân Pháp chẳng những bảo vệ an toàn đường giao thông trên các trục lộ mà còn cắt đứt giao thông liên lạc đường bộ của các lực lượng kháng chiến, gây cho ta nhiều khó khăn về giao liên, tiếp tế lương thực, vũ khí...
Do xem hệ thống tháp canh như một phương tiện lấn chiếm, kiểm soát vùng căn cứ kháng chiến của ta, là phương tiện bố phòng nên Pháp xây dựng các tháp canh khá kiên cố. Việc tiêu diệt tháp canh với hệ thống công sự phòng thủ kiên cố trong điều kiện quân ta chỉ có vũ khí thô sơ trở nên khó thực hiện. Nhiều đơn vị trên chiến trường miền Đông
* Chiến thuật De Latour thua anh nông dân du kích
Nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của lực lượng vũ trang (LLVT) miền Đông và Tỉnh đội Biên Hòa lúc bấy giờ là phải phá hệ thống tháp canh của giặc Pháp, đánh bại chiến thuật De Latour. Nhưng do vũ khí, trang bị của LLVT Đồng Nai còn quá thô sơ, chưa có loại nào có sức công phá các bờ tường dày của hệ thống tháp canh nên nhiệm vụ này tưởng chừng không thể thực hiện. Để tháo gỡ bế tắc, Ban chỉ huy Tỉnh đội Biên Hòa đã giao cho đồng chí Trần Công An (Hai Cà), đội trưởng đội du kích Tân Uyên, tổ chức điều nghiên tháp canh để thực hiện các trận đánh địch.
Khi được giao nhiệm vụ phá tháp canh, đồng chí Hai Cà vui vẻ nhận lệnh nhưng trong lòng thì rất lo lắng. Trở về hậu cứ, ông dành khá nhiều thời gian để nghiên cứu cách đánh. Mục tiêu đầu tiên mà ông chọn là tháp canh ở đầu cầu Bà Kiên nằm trên lộ 24, nối liền Biên Hòa với Chiến khu Đ. Với quyết tâm phải đánh thắng trận đầu, mở đường cho phong trào diệt tháp canh của địch về sau, đồng chí Hai Cà đã tổ chức cho toàn đội du kích khổ luyện cách đánh địch. Ông đưa tổ "đặc nhiệm" chuẩn bị trận đánh vào rừng, dựng một tháp canh giả bằng kích thước của tháp canh thật rồi tổ chức thực tập trận đánh. Một du kích giả làm quân địch trèo lên ngọn "tháp canh" cầm đèn pin rọi chung quanh để canh gác tháp. Các du kích còn lại cởi trần, dùng bùn non bôi hóa trang khắp người rồi bí mật bò vào chân tháp. Tập đến khi người ngồi trên cây rọi đèn không phát hiện được người bên dưới mới thôi. Để cho trận đánh chắc thắng, ông còn nhiều lần đi điều nghiên hệ thống bố phòng ở tháp canh cầu Bà Kiên để chỉnh sửa phương án tác chiến và cho du kích thực tập thật nhuần nhuyễn.
Đêm 18 rạng sáng 19-3-1948, đồng chí Hai Cà cùng 2 du kích Trần Văn Nguyên, Hồ Văn Lung bí mật xâm nhập đánh tháp canh cầu Bà Kiên. Phía bên ngoài, ông cử 2 du kích Nguyễn Văn Ai và Trần Văn Hỏi cảnh giới. Nhờ ngụy trang tốt và giữ được yếu tố bất ngờ nên cả 3 người xâm nhập thành công vào trận địa cùng với chiếc thang leo tường. Theo sự phân công, du kích Nguyên leo lên tầng tháp trên, du kích Lung leo lên tầng giữa, đồng chí Hai Cà ở tầng dưới vừa đánh vừa chỉ huy. Theo thống nhất từ trước, 3 người xâm nhập sẽ ném vào mỗi lỗ châu mai 3 quả lựu đạn. Nhưng do sợ bọn địch trong tháp canh chưa bị tiêu diệt hết, đồng chí Hai Cà "tặng" thêm một khối thuốc nổ nữa. Sức công phá của khối thuốc nổ quá mạnh khiến cho ông bị thương, nhưng trận đánh đã giành thắng lợi lớn khi diệt 11 tên địch, thu 8 súng, 20 lựu đạn.
Sau trận đánh tháp canh cầu Bà Kiên thắng lợi, Tỉnh đội Biên Hòa và Bộ chỉ huy Khu 7 đã nhiệt liệt biểu dương, khen thưởng cho đội du kích Tân Uyên và cá nhân đồng chí Hai Cà. Từ thắng lợi này, tháng 11-1949, Bộ chỉ huy Khu 7 tổ chức hội nghị chuyên đề về đánh tháp canh. Đồng chí Hai Cà vinh dự được chọn báo cáo kinh nghiệm về cách đánh tháp canh của địch. Sau hội nghị, Bộ Tư lệnh Khu 7 kết luận: ta có thể đánh tháp canh với điều kiện phải làm tốt công tác điều nghiên, áp sát tháp canh một cách bí mật và phải có vũ khí có sức công phá mạnh.
Chấp hành ý kiến chỉ đạo của Khu, Tỉnh đội Biên Hòa đã tập họp 300 du kích ưu tú, chia thành 50 tổ để giao cho hai đồng chí Hai Cà, Bùi Cát Vũ (giám đốc xưởng Quân giới 310 lúc ấy) trực tiếp huấn luyện cách đánh tháp canh. Kết thúc khóa huấn luyện này, 50 tổ du kích đã hạ quyết tâm đánh tiêu diệt 50 tháp canh của địch bố trí dọc theo quốc lộ 1 và các trục lộ 15, 16, 24. Đêm 21 rạng sáng
Sự ra đời của loại mìn lõm đã giúp cách đánh đặc công tiêu diệt tháp canh của đồng chí Hai Cà hiệu quả hơn, làm phá sản toàn bộ chiến thuật De Latour của giặc Pháp. Cũng chính vì lối đánh sáng tạo, độc đáo này nên vùng căn cứ Tân Uyên - Chiến khu Đ về sau trở thành nơi khởi phát cách đánh đặc công. Du kích Tân Uyên về sau thành lập đại đội bộ đội địa phương Nguyễn Văn Nghĩa, được công nhận là đại đội đặc công đầu tiên của cả nước. Riêng đội trưởng Hai Cà về sau cũng được tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.
Đức Việt
