Cùng bám biển

Càng về trưa, tiếng máy cưa, máy cắt, tiếng búa nện vào vỏ tàu càng đinh tai. Tuy vậy, những người thợ bảo dưỡng tàu nơi cửa biển Đà Diễn, phường Phú Đông, TP.Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên) chẳng màng để ý.

Càng về trưa, tiếng máy cưa, máy cắt, tiếng búa nện vào vỏ tàu càng đinh tai. Tuy vậy, những người thợ bảo dưỡng tàu nơi cửa biển Đà Diễn, phường Phú Đông, TP.Tuy Hòa (tỉnh Phú Yên) chẳng màng để ý. Chính vì vậy, ở dưới nền cát chúng tôi ráng sức cất tiếng hỏi chuyện, cánh thợ bảo dưỡng tàu trên những giàn cao vẫn ngoẻn miệng cười rồi… tiếp tục cầm búa, cầm đục nện, gõ vào thân tàu.

Tàu vào cửa Đà Diễn (phường Phú Đông, TP.Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên) để chờ bảo dưỡng. ảnh: Đ.PHÚ

Một, hai, ba… Một, hai, ba… Ông Phạm Thu (chuyên kéo tàu lên bờ) cùng bạn thợ dầm mình dưới sóng biển hò hét và ráng hết sức để đưa chiếc tàu 420 mã lực của ông Trần Tường lên bờ. Trong khi đó, ông Lương Chàng (chủ bãi bảo dưỡng tàu) thì thở dài, than vãn rằng dù một nửa tiền công kéo tàu lên bờ thuộc về ông, nửa còn lại được chia cho mấy người thợ, nhưng ông Chàng thực hưởng chẳng được bao nhiêu vì phải bỏ ra rất nhiều chi phí và cả tiền thuế cho những tháng ế ẩm, không có ai đưa tàu vào ụ bảo dưỡng.

* Tàu và người

Cuối tháng 8, ông Trần Tường (phường Phú Đông, TP.Tuy Hòa) tạm dừng những chuyến xa khơi để đưa chiếc tàu cá 10 năm tuổi vào ụ tàu của ông Lương Chàng nơi cửa Đà Diễn đại tu lần thứ 3. Chủ tàu Trần Tường dự kiến chi phí cho lần duy tu, bảo dưỡng vỏ tàu lần này phải tiêu tốn gần 500 triệu đồng. Ông Trần Tường cho hay, nhân lần bảo dưỡng lần này ông nâng phần vỏ tàu từ 14,5m chiều dài lên 16,6m; từ 4,6m chiều ngang thành 5m. Số tiền tích lũy được qua bao mùa cá không đủ để nâng cấp tàu lần này, ông Trần Tường đành phải cầm “giấy khai sinh” con tàu vay ngân hàng 200 triệu đồng.

Đưa tàu vào bờ bảo dưỡng, ông Trần Tường cho biết chí ít ông phải mất 2 chuyến đi biển (mỗi chuyến từ 20-40 ngày) và chi phí khá lớn cho việc bảo dưỡng tàu. Tuy nhiên, nay đã vào tháng biển động, lượng cá ngừ đại dương ngoài khơi không phải tàu nào cũng đạt được sản lượng đánh bắt theo mong muốn. Ngược lại, nhiều chủ tàu ra khơi mùa này đôi lúc còn bị lỗ tiền dầu, tiền chi phí cho cả chuyến đi. Dù vậy, ông Trần Tường cũng mong sớm đưa tàu ra khơi sau khi bảo dưỡng. “Vào độ tháng 6-9 âm lịch, các tàu cá lớn tranh thủ mùa biển động đưa tàu vào bãi ông Lương Chàng tu sửa, bảo dưỡng. Tàu càng được bảo dưỡng tốt thì tuổi thọ vỏ tàu càng cao” - ông Trần Tường nói.

Nụ cười trong lao động của thợ kéo tàu Phạm Thu.

Thời gian đại tu một chiếc tàu từ 420-500 mã lực phải mất vài tháng vì các lý do: chạy tìm nguồn tài chính, lượng tàu vào ụ nhiều nên phải nằm chờ đến lượt và tìm thợ duy tu… “Quá trình bám biển của ngư dân có phần đóng góp của những người thợ duy tu, bảo dưỡng tàu. Không có biển, không có tàu thì không có người thợ làm nghề này. Đó chính là mắt xích liên kết giữa những nghề này, nghề kia với nhau để cùng bám biển” - ông Trần Tường lý giải.

Bao năm nay, cửa biển phía Nam Đà Diễn tập trung rất đông tàu thuyền vào bãi ông Lương Chàng duy tu, bảo dưỡng. Ông Lương Chàng cho biết, bãi này chỉ dành cho tàu từ 250 mã lực trở lên vào đăng ký sửa chữa, bảo dưỡng, tàu dưới 250 mã lực thì chọn các bãi khác trong khu vực TP.Tuy Hòa. Tiền công kéo tàu lên và xuống từ 2-3 triệu đồng/chiếc, số tiền đó phân chia như sau: phần chủ bãi một nửa, nửa còn lại là của những người bỏ sức ra kéo tàu lên bờ, xây ụ. Do tàu tập trung vào ụ duy tu chỉ rộ trong vòng 3 tháng, trong khi tiền thuế, tiền thuê đất và các chi phí khác phải trả cả năm nên các chủ bãi chẳng được mấy đồng lợi nhuận.

* Nụ cười mùa biển động

Trong mớ âm thanh hỗn độn nơi bãi bảo dưỡng tàu cửa Đà Diễn, ông Lương Chàng chuyển qua chuyện sóng biển đã cuốn mất một phần đất nơi bãi bảo dưỡng tàu và căn chòi nhỏ của ông. Thời trai tráng, ông Lương Chàng làm nghề “đi bạn” (làm công cho chủ tàu). Do nguồn thu nhập được chủ tàu chia cho người đi bạn ngày càng teo tóp, ông bỏ nghề đi bạn ra cửa Đà Diễn thuê đất mở bãi bảo dưỡng tàu. Để làm ông chủ, ông Lương Chàng phải bỏ ra khoảng 300 triệu đồng để trang bị dây cáp, trục đội, mô tơ kéo… làm công cụ hỗ trợ cho sức người. Ông Lương Chàng cho biết, ngày trước người ta dùng tay quay và dùng sức người để đẩy, kéo tàu. Nay nhờ máy móc hỗ trợ nên việc kéo một con tàu nặng hàng chục tấn lên bờ chỉ mất một buổi và hơn chục người thợ.

Công việc của những người thợ bảo dưỡng tàu nơi cửa biển Đà Diễn.

Tàu được đưa vào ụ sửa chữa thì cánh thợ kéo tàu hết việc. Cánh thợ mộc, thợ hàn, thợ sơn bắt đầu công việc với thu nhập từ 300-350 ngàn đồng/ngày. Muốn trở thành người thợ mộc giỏi, kinh nghiệm phải mất hơn 10 năm học nghề, phụ nghề tại các ụ đóng và bảo dưỡng tàu. Còn các công việc khác, như: hàn, sơn, đóng sảm thì học nghề chưa tới một năm. Thợ mộc Lê Dũng (KP.3, phường Phú Thạnh, TP.Tuy Hòa) với gần 30 năm làm nghề cho biết, người thợ mộc bảo dưỡng tàu  là người thợ đóng tàu có tay nghề. Họ được nhóm thợ bảo dưỡng tàu gọi là thợ cả nên tiền công của họ cao hơn và chỉ đạo các thợ khác làm việc theo ý mình.

Có thu nhập thấp nhất trong công việc bảo dưỡng tàu là những người kéo tàu lên bờ. Nghề này chỉ cần có sức là chính nên tiền công của họ, chỉ vài chục ngàn đồng/người khi kéo một chiếc tàu lên bờ. Tuy vậy, họ phải ngụp lặn dưới làn nước để kê, chêm các bánh trục, móc cáp. Tàu vào bãi cát thì vừa hì hục đẩy, kéo, đào cát kê chêm các bánh trục để đưa tàu vào ụ đúng vị trí. Thợ kéo tàu Phạm Thu cho hay, hết mùa bảo dưỡng tàu ông phải tìm công việc phụ hồ hoặc ra các cảng cá bốc vác hàng. Công việc của người kéo tàu có khi 1-2 giờ sáng phải thức dậy ra ụ làm việc vì phụ thuộc vào triều cường trong ngày, trong tháng. “Trung bình ngày công của tụi tui chỉ được 100 ngàn đồng. Ngày nào kéo được nhiều tàu vào ụ thì tụi tui mới được 200-300 ngàn đồng. Để có số tiền đó, tụi tui phải vật lộn với sóng biển, cát lún đưa con tàu hàng chục tấn vào bờ, vào ụ liên tục” - ông Phạm Thu nói.

Bãi cát Đà Diễn phơi mình giữa nắng biển đầy gió, những người thợ bảo dưỡng tàu cứ hì hục đục, cưa, cắt và giáng những nhát búa mạnh vào thân tàu. Vì công việc gấp rút, bận rộn giữa mùa biển động để con tàu sớm rời ụ ra khơi xa, những người bảo dưỡng tàu không có nhiều thời gian tâm tình với khách về chuyện nhà, chuyện nghề, chuyện biển. Họ chỉ có nụ cười hiền hòa trên khuôn mặt nhễ nhại mồ hôi và mái tóc bù xù vì nắng và gió biển...

Đoàn Phú