Người đi giữ "loa thành" trên biển

21 đảo, điểm đảo thuộc quần đảo Trường Sa giữa ngàn khơi Tổ quốc được gọi là những "loa thành" bất tử. 41 năm kể từ ngày đất nước thống nhất, những "loa thành" vẫn sừng sững giữa biển khơi, tạo nên vành đai thép bảo vệ đất nước từ hướng biển.

Cựu binh Nguyễn Viết Chức kể chuyện đi giữ đảo Tốc Tan.

21 đảo, điểm đảo thuộc quần đảo Trường Sa giữa ngàn khơi Tổ quốc được gọi là những “loa thành” bất tử. 41 năm kể từ ngày đất nước thống nhất, những “loa thành” vẫn sừng sững giữa biển khơi, tạo nên vành đai thép bảo vệ đất nước từ hướng biển.

Để giữ những “loa thành” ấy, đã có những người lính cống hiến trọn tuổi xuân của mình. Để rồi sau 30 năm “sống với biển, buồn vui với biển”, họ trở về đời thường “sống lặng” như lão ngư dân. Người chúng tôi đề cập trong phóng sự này là cựu binh Trung tá Nguyễn Viết Chức, nguyên Thuyền trưởng tàu HQ-07, Lữ đoàn 171 Hải quân anh hùng.

* Nhiệm vụ thiêng liêng

Trong căn nhà cấp bốn chật hẹp, nóng hầm hập của Trung tá Nguyễn Viết Chức (ở TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) có một cái tủ cũ kỹ, bên trong đựng những tấm ảnh, bằng khen, huân, huy chương các loại. Chỉ vào 2 con ốc nón để nơi góc tủ, ông Chức bảo: “Kỷ niệm từ ngày đi giữ đảo Tốc Tan đấy. 30 năm khoác áo Hải quân nhiều kỷ niệm, nhưng lần đi giữ đảo Tốc Tan tôi không bao giờ quên được”.

Cuối năm 1987, ông Chức lúc đó đeo hàm đại úy, giữ chức Thuyền trưởng tàu HQ-07, một tàu săn ngầm hiện đại lúc bấy giờ. Trước tình hình phức tạp ở Trường Sa lúc đó, tàu HQ-07 nhận lệnh khẩn cấp hành quân ra Cam Ranh (tỉnh Khánh Hòa) đi đảo. Trước ngày đi, ông Chức nhận được điện báo từ Thanh Hóa: “Gia đình có việc đặc biệt”, nên phải cấp tốc về quê lo việc gia đình. Việc chỉ huy biên đội tàu đi đảo Tốc Tan được giao lại cho Thuyền phó quân sự Nguyễn Xuân Sơn.

Lúc đó, tàu được giao 2 nhiệm vụ đặc biệt: đưa lực lượng cán bộ, chiến sĩ (CBCS) Lữ đoàn 146 Hải quân ra thay phiên và chở vật liệu ra các đảo xây dựng. Ra đi trong gió mùa Đông Bắc tràn về, tàu HQ-07 được mệnh danh là “cá mập săn ngầm”, song phải chồm lên ngụp xuống trong giông tố.

Sau 3 ngày đêm hải trình, tàu đến đảo Đá Tây. Những con sóng dựng như quả núi dồn dập liên tục làm tàu đứt neo, chân vịt bên phải hỏng, tàu quệt vào san hô ngầm, hầm máy B2 bị hỏng, nên đành quay trở lại đất liền khắc phục. “Ngày hôm sau, lữ đoàn trực tiếp đánh điện gọi tôi vào chỉ huy biên đội hành quân khẩn cấp ra đảo Tốc Tan. Bức điện ấy đến giờ tôi còn lưu giữ” - ông Chức kể lại.

Ngày ông Chức trở lại Vũng Tàu cũng đúng ngày tàu HQ-07 cập cảng Chí Linh (Cảng vụ thuộc Lữ đoàn 171). “Để động viên CBCS, Tư lệnh Giáp Văn Cương đã từ Hải Phòng vào Lữ đoàn 171 chỉ đạo: “Đây là nhiệm vụ đặc biệt, dù khó khăn gian khổ, dù phải hy sinh các đồng chí cũng phải giữ bằng được đảo Tốc Tan. Và tôi đã lên đường trong khí thế ấy” - ông Chức nhớ lại.

Cùng hải trình với tàu HQ-07 đi đảo Tốc Tan lúc đó còn có tàu HQ-713 của Hải đội 811. Ông Chức làm Biên đội trưởng, Thượng úy Trương Huy Mão giữ chức Phó thuyền trưởng chính trị. Cán bộ lữ đoàn lúc ấy đi trên tàu có Đại tá Hoàng Kim Nông, Bí thư Đảng ủy, Phó lữ đoàn trưởng về chính trị, là người chỉ huy cao nhất.

* Cờ Tổ quốc trên đảo Tốc Tan

Sau 3 ngày đêm hải trình khẩn cấp, tàu HQ-07 đến vùng biển đảo: Tốc Tan - Núi Le - Tiên Nữ. “Lúc đó, tàu thuyền đối phương hoạt động rất phức tạp và có dấu hiệu chiếm đảo. Tôi cho tàu đến đảo Tốc Tan lúc 8 giờ sáng 27-2-1988. Không chậm trễ, tôi chỉ huy tàu vào lòng hồ Tốc Tan neo đậu và triển khai một tổ công tác hạ xuồng máy cơ động vào đảo cắm cờ Tổ quốc. Tổ cắm cờ lúc đó có 6 người, gồm: Đại tá Hoàng Kim Nông, Thiếu úy Nguyễn Xuân Tuyên, Thượng úy Thuyền phó quân sự Võ Tá Hùng, người điều khiển ca nô là Thiếu úy Nguyễn Văn Bền, y tá Hạ sĩ Lê Xuân Thủy và Thiếu úy Nguyễn Viết Thạch” - ông Chức nói.

Để ghi nhận chiến công đầu tiên và động viên CBCS tàu HQ-07, đêm ấy, trên con tàu nhỏ bé giữa đại dương bao la, Đại tá Hoàng Kim Nông đã chủ trì lễ phát động thi đua: “Tất cả vì Trường Sa thân yêu, CBCS tàu HQ-07 quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc”. Khúc ca Hát mãi khúc quân hành chen lẫn tràng pháo tay của CBCS vang dậy cả một vùng biển nước giữa biển đêm, là niềm vui không kể xiết. Và cũng đêm ấy, những đảng viên của tàu ra nghị quyết chuyên đề, quyết tâm: “Dù phải hy sinh cũng giữ tàu, bám đảo đến cùng”.

Sau khi giữ được đảo Tốc Tan, ông Chức bàn giao cho bộ đội Công binh Hải quân, rồi tiếp tục hành trình đến đảo Tiên Nữ, rồi Núi Le. Ở đâu ông cũng hoàn thành nhiệm vụ.

* Trang sử sống

Cựu binh Nguyễn Viết Chức được mệnh danh là “trang sử sống” của lực lượng hải quân. Để có “biệt danh” này, ngoài vốn sống và bản lĩnh người lính cả đời “sống với biển, vui buồn với biển”, ông Chức có một trí nhớ đặc biệt. Bước sang tuổi 63, nhưng tất cả các sự kiện về biển, đảo hầu như ông đều nắm một cách tường tận đến từng giờ, ngày, tháng.

Ngay sau khi ông chỉ huy tàu giữ đảo Tốc Tan, ông Chức đã trực tiếp thị sát chất liệu san hô; độ dài, rộng của đảo và vẽ sơ đồ đảo có số liệu cụ thể. Đây là cứ liệu đầu tiên để sau này Cục Chính trị Hải quân viết lên những trang sử về Trường Sa nói chung và đảo Tốc Tan nói riêng.

Tàu HQ-07, con tàu gắn liền với ông Chức.

Chính vì ông có trí nhớ đặc biệt mà cuộc hội thảo khoa học về “Sách lịch sử Lữ đoàn 171” của Lữ đoàn 171 hải quân vừa qua để chuẩn bị cho kỷ niệm 50 năm ngày thành lập, ông Chức đã được Đảng ủy Lữ đoàn mời với tư cách vừa là thuyền trưởng, vừa là nhân chứng lịch sử và người viết sử. Trong hàng trăm sự kiện mà Lữ đoàn 171 đã kinh qua, cả chiến công oanh liệt, những mất mát đau thương; cả tên hàng trăm đồng đội đã ngã xuống, ông Chức đều nắm rõ.

“Thuyền trưởng Chức có trí nhớ khá đặc biệt. Hầu như tất cả các sự kiện lịch sử của hải quân, ông đều nắm chắc tường tận, cả chiến dịch khi hải quân giúp nước bạn Campuchia. Thành tích 50 năm của Lữ đoàn 171, có công của Trung tá Chức. Ông là một trang sử sống” - Trung tá Bùi Văn Bền, Chủ nhiệm Chính trị Lữ đoàn 171 Hải quân, khẳng định.

Sau 1/3 thế kỷ khoác áo màu xanh lính biển và lăn lộn khắp quần đảo Trường Sa, ngoài niềm tự hào vô bờ bến những ngày lăn lộn với biển đảo, kỷ vật quý nhất của ông Chức bây giờ là cột cờ cắm trên đảo Tốc Tan ngày ấy và 2 con ốc nón mà ông trực tiếp mò dưới rạn san hô. Ông Chức bảo: “Ngày ấy, tàu trực ở đảo 132 ngày trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt, nước ngọt chia từng cà mèn, thiếu rau xanh trầm trọng, có chiến sĩ phù nề không đi được, thiếu lương thực phải ăn lương khô trừ bữa, nhưng anh em đoàn kết thương yêu nhau như ruột thịt. Những kỷ niệm ấy, cả đời tôi không bao giờ quên được” - ông Chức chia sẻ.

Mai Thắng