Tập trung đầu tư bài bản cho hệ thống thủy lợi

Hiện tại, hệ thống thủy lợi trên địa bàn Đồng Nai chỉ mới đáp ứng được một phần nhỏ cho sản xuất nông nghiệp và chủ yếu phục vụ cho các vùng sản xuất cây hằng năm.

Hiện tại, hệ thống thủy lợi trên địa bàn Đồng Nai chỉ mới đáp ứng được một phần nhỏ cho sản xuất nông nghiệp và chủ yếu phục vụ cho các vùng sản xuất cây hằng năm. Phần lớn cây trồng trên địa bàn tỉnh vẫn phụ thuộc vào nguồn nước mưa và chủ yếu sử dụng nguồn nước ngầm để tưới vào mùa khô.

Đồ họa thể hiện một số mục tiêu theo dự thảo Đề án kế hoạch phát triển hệ thống kênh mương thủy lợi gắn với xây dựng nông thôn mới đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh. Nguồn: Sở NN-PTNT. (Thông tin: Bình Nguyên - Đồ họa: Hải Quân)

Trong giai đoạn tới, Đồng Nai cần nguồn vốn lớn đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống kênh mương thủy lợi đáp ứng tốt hơn nhu cầu sản xuất, hạn chế lạm dụng nguồn nước ngầm trong sản xuất nông nghiệp.

* Chưa đáp ứng yêu cầu sản xuất

Theo kết quả điều tra, khảo sát và đánh giá hiện trạng hệ thống kênh mương của Sở NN-PTNT, hiện toàn tỉnh có 131 công trình thủy lợi đang hoạt động gồm: 16 hồ chứa, 56 đập dâng, 36 trạm bơm, 8 công trình ngăn mặn, ngăn lũ, 15 kênh tạo nguồn và kênh tiêu thoát nước phục vụ nước tưới cho gần 32,5 ngàn ha. Tổng chiều dài kênh mương trên địa bàn tỉnh là 478km. Diện tích phục vụ tưới là trên 23,5 ngàn ha, diện tích phục vụ tiêu thoát nước là trên 305,7ha, diện tích phục vụ ngăn mặn trên 8,6 ngàn ha. Với tổng diện tích đất sản xuất nông nghiệp gần 281 ngàn ha, hệ thống thủy lợi trên địa bàn tỉnh chỉ mới đáp ứng được hơn 11% diện tích đất sản xuất nông nghiệp, còn quá ít so với nhu cầu thực tế sản xuất tại các địa phương.

Do hệ thống thủy lợi chỉ đáp ứng được một phần nhỏ nhu cầu nước tưới, hiện sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đang phụ thuộc rất lớn vào nguồn nước mưa và nước ngầm. Nỗi lo thiếu nước sinh hoạt, đặc biệt là thiếu nước sản xuất trong mùa khô luôn là bài toán khó cho nông dân trên địa bàn Đồng Nai, đặc biệt là ở những huyện vùng núi, vùng khô hạn nặng như: Xuân Lộc, Tân Phú, Cẩm Mỹ…

Ông Nguyễn Văn Tiến, nông dân ở xã Lâm San (H.Cẩm Mỹ) bày tỏ lo lắng bởi địa phương này không có công trình thủy lợi nên mọi hoạt động sản xuất đều dựa vào các giếng khoan. Trước đây, nhà vườn chỉ cần khoan xuống đất vài chục mét là có nước thì nay có nơi phải khoan sâu đến 60m, thậm chí cả 100m mà không phải giếng nào cũng đủ nước dùng. Mùa khô đến, nông dân luôn gặp khó khăn về nguồn nước tưới, thậm chí phải thức suốt đêm để tranh thủ bơm nước tưới vườn cây.

“Nông dân chúng tôi rất cần Nhà nước quan tâm đầu tư hệ thống thủy lợi, nhất là khi rủi ro về thời tiết, môi trường do tác động của biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng. Ngoài ra, chúng tôi mong được hỗ trợ ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm để giảm chi phí sản xuất, tránh lãng phí nguồn nước ngầm đang ngày càng cạn kiệt” - ông Tiến nói.

Cùng nỗi lo, ông Hoàng Văn Tâm, nông dân tại xã Xuân Hòa (H.Xuân Lộc) chia sẻ, mùa khô năm ngoái, do không đủ nước tưới nên cây trồng của gia đình ông bị giảm năng suất, chi phí chăm sóc cho vụ này cũng tốn kém hơn. Hiện nay, dù biết việc khoan giếng bị cấm nhưng nhiều nông dân vẫn làm liều khoan giếng cứu vườn cây vào mùa khô hạn vì các giếng khoan sẵn có ngày càng cạn kiệt, không đủ nước tưới.

Hiện tỉnh đang xây dựng kế hoạch phát triển hệ thống kênh mương thủy lợi gắn với xây dựng nông thôn mới đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Cụ thể, trong giai đoạn 2021-2025, tổng chiều dài kênh mương kiên cố hóa, mở rộng tăng thêm là hơn 332km. Năng lực phục vụ sản xuất nông nghiệp từ các công trình thủy lợi là trên 34 ngàn ha, tăng hơn 1,7 ngàn ha so với năm 2020. Hiệu quả phục vụ sản xuất đạt hơn 103% hiệu suất so với thiết kế. Trong đó, hệ thống kênh mương phục vụ tưới là trên 23 ngàn ha, tiêu cho gần 306ha, ngăn mặn hơn 10,6 ngàn ha.

Trong giai đoạn 2026-2030, tổng chiều dài kênh mương kiên cố hóa, mở rộng tăng thêm là hơn 331km. Năng lực phục vụ sản xuất nông nghiệp từ các công trình thủy lợi là gần 36 ngàn ha, tăng hơn 3,4 ngàn ha so với năm 2020. Hiệu quả phục vụ sản xuất đạt hơn 108,5% hiệu suất so với thiết kế. Trong đó, hệ thống kênh mương phục vụ tưới là gần 25 ngàn ha, tiêu thoát nước cho gần 306ha, ngăn mặn hơn 10,6 ngàn ha.

* Cần nguồn vốn lớn

Theo đề án xây dựng kế hoạch phát triển hệ thống kênh mương thủy lợi gắn với xây dựng nông thôn mới đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, tổng nguồn kinh phí đầu tư dự kiến cho hệ thống kênh mương, thủy lợi là trên 1,2 ngàn tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 là trên 555 tỷ đồng, gồm vốn ngân sách trên 388,6 tỷ đồng, nguồn quỹ xã hội hóa gần 166,6 tỷ đồng. Giai đoạn 2025-2030, tổng nguồn vốn đầu tư dự kiến trên 651 tỷ đồng, vốn ngân sách gần 456 tỷ đồng, vốn xã hội hóa trên 195 tỷ đồng.

Trạm bơm đập Đồng Hiệp (xã Phú Điền, H.Tân Phú) cung cấp nước cho cánh đồng lúa xã Phú Điền. Ảnh: B.Nguyên

Trong đó, nhiều địa phương, nhất là các huyện miền núi, khó khăn về nguồn nước sản xuất cần nguồn vốn lớn trong đầu tư cho hệ thống thủy lợi. Cụ thể, trong giai đoạn tới, H.Tân Phú hiện có gần 32km kênh mương cần đầu tư kiên cố với kinh phí gần 60,5 tỷ đồng; hơn 138km kênh mương cần hoàn thiện, bổ sung với kinh phí gần 201 tỷ đồng. H.Định Quán có hơn 48km kênh mương cần kiên cố và xây dựng bổ sung mới với tổng kinh phí trên 74,5 tỷ đồng…

Tuy nhiên trong thực tế, ngoài nội dung đầu tư trong đề án gồm: kiên cố hóa kênh mương, nâng cấp, nạo vét, ngăn mặn, xây mới…, nhiều địa phương đã đề xuất được đầu tư thêm nhiều công trình thủy lợi như: hồ chứa, đập thủy lợi, trạm bơm… với nguồn vốn đầu tư lớn, có dự án lên đến hàng trăm tỷ đồng. Cụ thể, H.Xuân Lộc đang có nhiều dự án thủy lợi do Trung ương đầu tư cần nguồn vốn lớn như: dự án Hồ Gia Ui 2 vốn đầu tư trên 866 tỷ đồng; dự án Hệ thống công trình thủy lợi 3 xã Xuân Bắc, Xuân Thọ, Suối Cao ước tính tổng mức đầu tư trên 1,2 ngàn tỷ đồng...

Ông Vũ Quốc Việt, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, bảo vệ thực vật và thủy lợi Đồng Nai (Sở NN-PTNT) cho biết, ngoài những hệ thống, công trình thủy lợi được đưa vào đề án, nhiều địa phương có kiến nghị rà soát, bổ sung đầu tư mới các công trình thủy lợi, Sở NN-PTNT sẽ cùng các địa phương tiếp tục rà soát, bổ sung vào đề án những kiến nghị đầu tư phù hợp. Trong đề án cũng đề xuất về nguồn vốn đầu tư cho hệ thống thủy lợi giai đoạn tới gồm nguồn vốn từ ngân sách và vốn xã hội hóa. Trên cơ sở phân bố vốn trong đề án, các địa phương cần đề xuất cụ thể, chia công trình nào do vốn cấp tỉnh đầu tư, công trình nào phân cấp cho địa phương đầu tư.

Bình Nguyên