“Bít cửa” trốn, nợ, chây ì đóng bảo hiểm xã hội

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025) có nhiều điểm mới so với luật hiện hành và được đánh giá là cơ bản bám sát thực tiễn cuộc sống. Một trong những điểm mới được chờ đợi chính là luật đã có quy định rất rõ về quản lý thu, đóng BHXH, cũng như việc xử lý các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Luật BHXH năm 2024 đã đưa ra mức chế tài các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH với quy định nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền trốn đóng BHXH (như lĩnh vực thuế). Xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật đối với hành vi trốn đóng BHXH và xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật đối với hành vi chậm đóng BHXH. Ngoài ra, để đảm bảo quyền lợi của người lao động (NLĐ), luật đã bổ sung trách nhiệm của người sử dụng lao động phải bồi thường cho NLĐ nếu không tham gia hoặc tham gia BHXH bắt buộc không đầy đủ, kịp thời mà gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ.

Có thể nói, đây là những chế tài vô cùng quan trọng, giúp ngăn chặn tình trạng chây ì, chậm đóng, trốn đóng BHXH kéo dài hiện nay ở nhiều đơn vị, doanh nghiệp (DN) ở không ít địa phương trên cả nước, trong đó có Đồng Nai.

Thời gian qua, dù cơ quan chức năng đã triển khai nhiều giải pháp, trong đó có công khai tên các đơn vị, DN nợ BHXH trên các phương tiện truyền thông, thậm chí là chuyển hồ sơ một số đơn vị, DN chây ì đóng BHXH đến cơ quan công an để điều tra, xử lý nhưng số đơn vị, DN nợ BHXH trên địa bàn tỉnh vẫn gia tăng. Điều này gây ra rất nhiều khó khăn đối với cơ quan BHXH tỉnh trong việc “đòi” quyền lợi hợp pháp và chính đáng cho NLĐ.

Thời gian qua, Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn (thuộc Liên đoàn Lao động tỉnh) tiếp nhận tư vấn cho không ít NLĐ bị DN nợ BHXH nhiều tháng, thậm chí là nhiều năm, mà không mảy may hay biết. NLĐ chỉ “tá hỏa” khi chủ DN bỏ trốn hoặc tình hình sản xuất, kinh doanh của DN quá khó khăn, buộc phải ngưng hoạt động. Do không được trang bị đầy đủ kiến thức về những quy định có liên quan đến BHXH nên chỉ đến khi “đụng chuyện”, NLĐ mới biết hàng tháng mình vẫn đều đặn đóng BHXH mà DN không hề nộp cho cơ quan BHXH. Không ít NLĐ đã rơi vào hoàn cảnh bí bách khi bị đơn vị, DN nợ lương, nợ BHXH kéo dài.

Khung xử phạt còn thấp, thiếu tính răn đe chính là nguyên nhân dẫn đến việc đơn vị, DN trốn, nợ BHXH kéo dài. Vì thế, những quy định mới trong Luật BHXH năm 2024 với chế tài cụ thể và nghiêm khắc được kỳ vọng sẽ giải quyết được tình trạng này hiệu quả hơn trong thời gian tới.              

Minh Ngọc