Bao giờ thì hết những bài văn mẫu?

1. Chiều qua, trong lúc cho con đi tắm, tôi nghe cô con gái 6 tuổi của mình lẩm nhẩm đọc bài phát biểu "tốt  nghiệp mẫu giáo". Đó không phải là bài phát biểu chuẩn bị cho con mà dành cho một bạn học chung lớp, có trí nhớ và khả năng học thuộc lòng tốt hơn con.

1. Chiều qua, trong lúc cho con đi tắm, tôi nghe cô con gái 6 tuổi của mình lẩm nhẩm đọc bài phát biểu “tốt  nghiệp mẫu giáo”. Đó không phải là bài phát biểu chuẩn bị cho con mà dành cho một bạn học chung lớp, có trí nhớ và khả năng học thuộc lòng tốt hơn con. Có lẽ cô giáo đã ôn bài cho người bạn kia nhiều lần lắm nên cô con gái tôi mới “học lỏm” được vài đoạn.

Tôi không quá ngạc nhiên với điều này. Năm ngoái, trong buổi lễ tổng kết năm học, tôi đã được nghe một bài phát biểu tương tự. Trước tiên, phải công nhận cháu bé đó có trí nhớ tốt. Cháu có thể đọc thuộc lòng bài phát biểu dài tầm 3 phút với những từ ngữ quá to tát so với lứa tuổi của cháu. Sau nữa, tôi phải khâm phục các cô giáo vì đã kiên trì tập luyện cho bé. Chắc hẳn, cô đã rất vất vả khi làm việc này. Nhưng điều đó có thật sự cần thiết?

Quan sát những phụ huynh cùng dự buổi lễ tổng kết đó, tôi thấy hầu hết họ đều không ủng hộ, bởi bài phát biểu thể hiện không đúng tâm hồn, tính cách trẻ thơ. Nó quá gượng ép, sáo rỗng và giáo điều... Thay vào đó, nếu muốn các cháu nói lên tâm tư, tình cảm của mình, tại sao cô không đặt ra những câu hỏi, gợi ý để các cháu trả lời ngay tại buổi lễ? Sẽ có những câu trả lời ngoài dự tính, nhưng có hề gì. Tôi tin rằng phụ huynh sẽ hài lòng với những câu trả lời ngây thơ, ngộ nghĩnh của trẻ hơn là phải nghe một bài diễn văn được chuẩn bị trước.

2. Những ngày chuẩn bị thi học kỳ, cậu con trai đang học tiểu học của tôi cặm cụi ngồi viết những bài văn ra giấy kiểm tra. Sau đó, con nhờ tôi dò bài xem con viết có đúng như trong vở học mà cô giáo đã cho chép hay không. Tất nhiên, bài làm trong vở của con không phải do cô đọc chép mà đã sửa lại câu từ, thêm ý... từ chính bài viết của con. Nhưng học thuộc bài văn để chép lại y nguyên liệu có phải là cách học tập đúng?

Hẳn các phụ huynh có con đang trong độ tuổi tiểu học, THCS cũng có nhiều câu chuyện tương tự về cách học theo văn mẫu như thế. Cá nhân tôi đã luôn phải khuyến khích con mình tự suy nghĩ, tự viết một bài văn theo suy nghĩ, tình cảm của cá nhân. Nhưng điều này không dễ dàng. Bản thân con sợ điểm kém. Cô giáo sợ ảnh hưởng thành tích chung của lớp. Cuối cùng, việc học văn lại rơi vào cái vòng luẩn quẩn của những bài văn mẫu.

Có thể các con tôi (cũng như nhiều học trò khác) học văn không giỏi. Nhưng điều đó không có nghĩa là các con phải học theo văn mẫu. Thay vì dạy các con học thuộc lòng văn mẫu, cô giáo hãy dạy con cách quan sát, cách tự đặt câu hỏi cho mỗi đề văn, sao cho chỉ cần trả lời những câu hỏi ấy thì con sẽ hoàn thành được một bài văn bình thường. Làm văn không nhất thiết phải dùng đến những câu nói bóng bẩy, những từ ngữ hoa mỹ. Các con nên được dạy rằng, trước tiên, các con chỉ cần sử dụng những câu đơn giản, biểu thị đủ ý, như cách mà các con vẫn nói chuyện hằng ngày. Khi kỹ năng này thành thục, các con sẽ phát triển thêm những kỹ năng cao hơn.

Năm học 2020-2021, chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ bắt đầu với lớp 1. Hy vọng rằng với sự khởi đầu mới này, cách học những bài văn mẫu như lâu nay cũng sẽ không còn.

Minh Triết