Tìm hiểu thông tin về những bức ảnh

Giữa lúc cả nước đang hướng về đồng bào miền Trung bị ảnh hưởng bởi lũ lụt thì một số người đã lợi dụng tình hình để đăng tải những bức ảnh không đúng sự thật. Không ít người đã  bị "mắc lừa" và vô tình tiếp tay lan truyền những hình ảnh không đúng sự thật về lũ lụt ở miền Trung trên mạng xã hội. Vậy làm sao để nhận  biết nguồn gốc những bức ảnh ấy?

Giữa lúc cả nước đang hướng về đồng bào miền Trung bị ảnh hưởng bởi lũ lụt thì một số người đã lợi dụng tình hình để đăng tải những bức ảnh không đúng sự thật. Không ít người đã  bị “mắc lừa” và vô tình tiếp tay lan truyền những hình ảnh không đúng sự thật về lũ lụt ở miền Trung trên mạng xã hội. Vậy làm sao để nhận  biết nguồn gốc những bức ảnh ấy?

Hai bức ảnh được chia sẻ rất nhiều trên mạng trong thời gian qua, với những chú thích không đúng sự thật

* Ảnh không lừa dối, nhưng người lừa dối

Trong những ngày qua, rất nhiều bức ảnh thương tâm được chia sẻ trên mạng internet, trong đó có 2 bức ảnh không đúng sự thật. Đáng chú ý là khi xuất hiện trên mạng xã hội và một số trang mạng, những bức ảnh này lại được dùng để minh họa về tình hình lũ lụt ở miền Trung, trong khi thực tế không phải vậy. Ảnh 1 được chú thích là tình cảnh khốn khó của một cháu bé ở vùng lũ lụt của miền Trung Việt Nam  hiện nay, nhưng thực chất đây là ảnh một cháu bé người Thái Lan nghịch bùn bị dính đầy người, chụp cách đây 4 tháng. Ảnh 2 được chú thích là người mẹ ôm con chết trong nạn lũ làm sập nhà ở Quảng Trị mới đây, nhưng thực chất là tác phẩm điêu khắc tưởng niệm một tai nạn động đất xảy ra ở Trung Quốc năm 2010.

Đọc những lời chú thích đầy thương cảm (bịa đặt) của người đăng ảnh, nhiều người trong đó có cả những người nổi tiếng, có uy tín trong cộng đồng  đã xúc động và tiếp tục chia sẻ ảnh với nội dung không đúng ấy mà không hề biết mình bị lừa. Thậm chí, có người còn… làm thơ để bày tỏ tình cảm. Tiếp tục, một người khác xem được bức ảnh do người có uy tín chia sẻ càng tin tưởng và vội vàng chia sẻ mà không cần kiểm chứng. Cứ như vậy, những bức ảnh và nội dung đi kèm không đúng sự thật được lan truyền nhanh chóng trên mạng.

* Làm sao biết đó là thông tin không đúng sự thật?

Khi xúc động thì khả năng suy xét của chúng ta giảm xuống. Đó là lý do các hình ảnh đau thương, gây mủi lòng dễ được chấp nhận là thật mà không cần suy xét. Nếu chúng ta giữ bình tĩnh, không vội  vàng và phân tích kỹ thì có thể phát hiện ra điểm vô lý. Ví dụ: ở ảnh 1, nếu nhìn kỹ ta sẽ thấy mặt đất khô khan, lá bắp (ngô) sau lưng cậu bé sạch trơn, như vậy nếu nói đây là cảnh nơi lũ dữ đang hay vừa mới hoành hành là điều vô lý. Ở ảnh 2 còn dễ phát hiện hơn nữa khi góc dưới ảnh vẫn còn nguyên hàng chữ tiếng Trung, đây cũng là một dấu hiệu nhận biết nguồn gốc bức ảnh.

Có một cách dễ hơn và cũng chính xác hơn để phát hiện nguồn gốc của ảnh, đó là dùng công cụ tìm kiếm bằng ảnh của Google. Công cụ này cho phép ta tìm xem một bức ảnh hoặc ảnh tương tự đã xuất hiện ở đâu trên các trang web  toàn thế giới.

Qua kết quả tìm kiếm, ta có thể dễ dàng thấy được xuất xứ của ảnh và kết luận được ngay thông tin đi kèm bức ảnh được chia sẻ thời gian qua là đúng hay sai.

Việc tìm kiếm bằng hình ảnh hết sức đơn giản nếu bạn đang sử dụng trình duyệt Chrome. Cụ thể, nếu bạn đang xem một trang web và thấy một hình ảnh mà bạn nghi ngờ xuất xứ của nó, hãy nhấp chuột phải vào hình ảnh đó và chọn Tìm kiếm hình ảnh trên Google, bạn sẽ thấy ngay kết quả tương tự như hình trên.

Nếu bạn không sử dụng trình duyệt Chrome hoặc hình ảnh mà bạn muốn tìm kiếm không phải nằm trên một trang web thì thực hiện trình tự tìm kiếm bằng hình ảnh như sau:

- Trên máy tính, mở một trình duyệt web (như Chrome, Firefox hoặc Safari).

- Truy cập vào Google
Hình ảnh (http://images.google.com).

- Nhấp vào biểu tượng Tìm kiếm bằng hình ảnh.

- Nhấp vào Tải ảnh lên, sau đó Chọn tệp hoặc Duyệt tìm (Upload an image > Choose file hoặc Browse).

- Chọn hình ảnh từ máy tính.

- Nhấp vào Mở hoặc Chọn (Open hoặc Choose).

Các thao tác này thực hiện rất nhanh. Có lẽ là bạn sẽ không tiếc vài phút kiểm tra tính xác thực của một thông tin. Ngoài ra, khi tìm kiếm bằng hình ảnh như vậy, có thể bạn sẽ tìm thấy những thông tin bất ngờ, thú vị.

Cũng cần nói thêm là công dụng chính của công cụ tìm kiếm bằng hình ảnh không phải là tìm xuất xứ của một bức ảnh, mà là tìm kiếm thông tin về hình ảnh đó. Ví dụ như thấy một bông hoa không biết là hoa gì, hình ảnh một con thú không biết là thú gì bạn sẽ dùng công cụ này để tìm kiếm thông tin về bông hoa, loài thú đó trên mạng. Hiện nay, bên cạnh Tìm kiếm bằng hình ảnh trên máy tính, Google còn cung cấp công cụ Google Lens để tìm kiếm bằng hình ảnh dùng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng.

Phạm Hoài Nhân